منیر چه نوع بیماری است و چگونه درمان می شود؟

گوش، در حقیقت یک ساختار سه بخشی است که از گوش خارجی، گوش میانی و گوش داخلی تشکیل شده است. گوش داخلی بخش مهمی است که شنیدن را امکان‌پذیر می‌کند و در حفظ تعادل نقش دارد. یکی از بیماری‌هایی که روی گوش داخلی تأثیر می‌گذارد و زندگی روزمره را مختل می‌کند، بیماری منیر (هیدروپس اندولنفاتیک ایدیوپاتیک)، یک اختلال نادر گوش داخلی است که بر حس تعادل و شنوایی افراد تأثیر می‌گذارد.

بیماری منیر زمانی اتفاق می‌افتد که اندولنف، مایعی در گوش داخلی در کیسه اندولنف و غشای مجاور آن تجمع می‌یابد. اندولنف اضافی، تعادل و شنوایی بدن را مختل می‌کند. در صورت عدم درمان، علائم بیماری منیر با گذشت زمان بدتر می‌شود و ممکن است باعث کاهش دائمی شنوایی و مشکلات تعادلی مداوم شود. پزشکان معمولاً بیماری منیر را با داروهایی که علائم را کاهش می‌دهند، درمان می‌کنند.

علت ابتلا به بیماری منیر

علت ایجاد بیماری منیر هنوز ناشناخته است. باتوجه به علائمی که این بیماری در بدن فرد مبتلا ایجاد می‌کند، به نظر می‌رسد که این عارضه به دلیل خارج شدن مقدار مایع گوش داخلی از میزان استاندارد خود به وجود می‌آید؛ اما هنوز علت اینکه چرا چنین اتفاقی در گوش می‌افتد مشخص نیست. عواملی که در تغییر میزان مایع گوش نقش دارند، می‌توانند در ایجاد بیماری منیر نیز تأثیرگذار باشند، این عوامل عبارت‌اند از:

1. تخلیه نامناسب مایع که ممکن است به دلیل انسداد یا ناهنجاری آناتومیک باشد.
2. واکنش ایمنی غیرطبیعی بدن
3. عفونت‌ ویروسی
4. عوامل ژنتیکی

به دلیل اینکه هنوز علت واحدی برای این بیماری شناسایی نشده است، اینطور به نظر می‌رسد که بیماری منیر به دلیل ترکیبی از علل مختلف در بدن یک فرد به وجود می‌آید.

علائم بیماری منیر چیست؟

علائم و نشانه‌هایی که این بیماری در بدن فرد مبتلا ایجاد می‌کند شامل موارد زیر است:

• سرگیجه‌های گاه و بیگاه: افراد مبتلا به این بیماری به صورت خود به خود و نامنظم دچار سرگیجه‌هایی خواهند شد. سرگیجه‌های ناشی از بیماری منیر معمولاً از بیست دقیقه تا چند ساعت ادامه خواهند داشت؛ اما بیشتر از ۲۴ ساعت طول نمی‌کشند. سرگیجه‌های شدید ایجاد شده در فرد مبتلا می‌توانند باعث ایجاد حالت تهوع در فرد نیس بشوند.
• از دست دادن شنوایی: افراد مبتلا به بیماری منیر، به خصوص در اوایل دوره بیماری خود ممکن است شنوایی خود را به صورت موقتی از دست داده و سپس آن را به دست بیاورند؛ اما بسیاری از افراد مبتلا به این بیماری، در بلندمدت شنوایی خود را به صورت دائمی از دست خواهند داد.
• زنگ زدن گوش (وزوز کردن گوش): وزوز کردن گوش، حالتی است که فرد در داخل گوش خود صدای وزوز، سوت و… می‌شنود.
• احساس گرفتگی و پر بودن گوش: افراد مبتلا به منیر، معمولاً در گوشی که درگیر شده است احساس فشار و پر بودن می‌کنند.

عوارض بیماری منیر

سرگیجه‌های نامنظم و غیر قابل پیش‌بینی و از دست دادن شنوایی در بلند مدت را می‌توان به عنوان بدترین مشکلات و عوارض بیماری منیر در نظر گرفت. این بیماری می‌تواند با ایجاد خستگی و استرس در فرد مبتلا، او را با مشکلات متعددی مواجه کرده و بر کیفیت زندگی او تأثیر منفی بگذارد. سرگیجه ایجاد شده در فرد مبتلا، تعادل او را با مشکل مواجه کرده و می‌تواند باعث سقوط او و ایجاد آسیب‌های شدیدی شود.

تشخیص بیماری منیر

اگر علائم سندروم منیر را دارید باید به یک متخصص مراجعه کنید. پزشک درباره علائم و سوابق پزشکیتان از شما سؤالاتی می‌پرسد و سپس آزمایشات لازم را برای ارزیابی تعادل و شنوایی شما تجویز می‌کند. این آزمایشات شامل این موارد است:

• آزمایش اودیومتریک (شنوایی‌ سنجی): این آزمایش با هدف تشخیص افت شنوایی گوش آسیب‌دیده انجام می‌شود. در این آزمایش شما با قرار دادن یک هدفون روی گوش‌هایتان و گوش دادن به صداهای مختلفی که پخش می‌شود باید اعلام کنید که کدام صداها را می‌شنوید. همچنین ممکن است آواهای مشابهی برای شما پخش شود تا شنوایی‌سنج توانایی شما در تفکیک آن‌ها را ارزیابی کند.
• الکترونیستاگموگرام: در این آزمایش شما در یک محیط تاریک قرار می‌گیرید و در حالی‌که هوای گرم و خنک از مجرای گوش‌تان عبور داده می‌شود حرکات غیرارادی چشمتان (که به آن نیستاگموس می‌گویند) به وسیله الکترودهایی که در اطراف آنها قرار داشته شده است اندازه‌گیری می‌شود. هدف از این آزمایش سنجش تعادل شماست.
• الکتروکوکلئوگرافی (ECOG): این آزمایش پتانسیل‌های الکتریکی تولید شده در گوش میانی در واکنش به محرک‌های صوتی را اندازه‌گیری می‌کند تا مشخص شود آیا در حلزون گوش فشار بیش‌ازحد مایع وجود دارد یا خیر.
• آزمایش صندلی چرخان: در این آزمایش شما روی یک صندلی چرخان می‌نشینید که توسط یک رایانه کنترل می‌شود. کارکرد این تست این است که نشان دهد آیا اختلال در تعادل و سرگیجه به گوش میانی مربوط است یا سیستم عصبی.
• تست VEMP: این آزمایش حساسیت دهلیز گوش داخلی به صدا و واکنش شما به صداهای ناگهانی و بلند را می‌سنجد.
• پوسچروگرافی: این نیز یک آزمایش برای سنجش تعادل جهت تشخیص بیماری منیر است. در این تست شما پس از پوشیدن یک کمربند شبیه کمربند صخره‌نوردی با پای برهنه روی یک پلتفرم می‌ایستید که می‌تواند در جهات مختلف حرکت کند. پزشک واکنش شما و تواناییتان در حفظ تعادل خود هنگام حرکت پلتفرم را ارزیابی می‌کند.
• آزمون ویدیویی تکانه سر (VHIT): در این آزمایش از تصاویر ویدیوئی برای ارزیابی توانایی شما در فوکوس کردن و واکنش چشمانتان به حرکات ناگهانی استفاده می‌شود.
• آزمون ABR: در تست ABR یا «واکنش شنوایی ساقه مغز» شما هدفون می‌گذارید و یک رایانه امواج مغزی شما را هنگامی که به صداهای مختلف واکنش نشان می‌دهید اندازه‌گیری می‌کند. معمولاً این تست برای کسانی که نمی‌توانند آزمون‌های شنوایی یا آزمایش‌های تصویربرداری دیگر را انجام دهند استفاده می‌شود (مانند نوزادان) و امروزه علاوه بر استفاده‌های دیگر مانند غربال‌گری شنوایی یکی از آزمایشات تشخیص بیماری منیر نیز به شمار می‌رود.
• تصویربرداری: ممکن است پزشک برای شما تست‌های تصویربرداری دیگر مانند ام‌آرآی یا سی‌تی اسکن تجویز کند تا مطمئن شود دلیل علائم شما چیز دیگری غیر از بیماری منیر (برای مثال اختلالات مغزی، بیماری ام اس، تومور مغزی و … ) نیست.

آیا بیماری منیر از بین می رود؟

این بیماری ممکن است برای چند ماه یا چند سال بهبود پیدا کند؛ اما معمولاً دوباره عود می‌کند. منیر یک بیماری مزمن است که هرگز از بین نمی‌رود.

آیا منیر یک بیماری جدی و خطرناک است؟

بیماری منیر یک بیماری تهدید کننده زندگی نیست؛ اما می‌تواند کیفیت زندگی را تحت تأثیر قرار دهد. افرادی که این اختلال را دارند ممکن است با علائمی دست و پنجه نرم کنند که بدون هشدار قبلی رخ می‌دهد، بارها و بارها برمی‌گردند و ممکن است زندگی روزمره آنها را مختل کنند.

آیا بیماری منیر ارثی است؟

این بیماری بیشتر در کسانی اتفاق می افتد که سابقه ی خانوادگی در رابطه با آن ندارند یا به عبارتی این بیماری شیوع اسپورادیک دارد. با این حال درصد کمی از موارد گزارش شده، در خانواده ها منتقل می شده است.

چه زمانی به پزشک مراجعه نماییم؟

در صورت مواجهه با هر یک از علائم بیماری مینر به پزشک مراجعه کنید. این علائم ممکن است در سایر بیماری‌ها نیز رخ دهد، بنابراین تشخیص دقیق و به موقع آن بسیار اهمیت دارد.

رژیم غذایی بیماری منیر

برای بیماری منیر درمان قطعی وجود ندارد؛ ولی با درمان های جانبی و تقویتی می توان جنبه های آزار دهنده بیماری را کاهش داده و کنترل کرد. این بیماری به جریان مایعات در بدن و سیستم گردش خون بستگی زیادی دارد، لذا رژیم غذایی برای بیماری منیر باید روی موارد زیر تمرکز داشته باشد:

1. کاهش میزان موادی که باعث افزایش احتباس مایعات در بدن می شود.
2. افزایش موارد ادرار آور و کاهش حجم مایعات بدن
3. کاهش میزان موادی که جریان خون را محدود می کنند.
4. کاهش میزان موارد غذایی که علائم بیماری را تشدید می کند.

رژیم غذایی که اهداف بالا را اجرا کند شامل موارد زیر است:

1. تا حد امکان به صورت مداوم غذا بخورید و هیچ گاه بیش از چهار ساعت بین وعده هایتان فاصله نیندازید.
2. از موادی مانند قهوه، چای، نوشیدنی های انرژی زا، شکلات و قرص های لاغری پرهیز کنید. کافئین با تحریک سیستم عصبی، علائم منیر را تشدید می کند.
3. رژیم غذایی خود را کم نمک نگه دارید. نمک باعث افزایش احتباس مایعات و تشدید مشکل می شود.
4. سس و طعم دهنده ها را کنار بگذارید؛ چرا که منبع سدیم هستند. به جای این مواد از آبلیمو، تکه های پرتقال و سرکه استفاده کنید.

تزریق به گوش میانی برای درمان بیماری منیر

در این روش، مواد دارویی به گوش میانی بیمار تزریق شده و سپس توسط گوش داخلی جذب می‌شود. این کار نیز در کاهش علائم بیماری منیر مؤثر است. تزریق توسط فرد متخصص و در مطب پزشک صورت می‌گیرد. از جمله داروهایی که برای درمان منیر به گوش میانی تزریق می‌شوند می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

• جنتامایسین: این ماده در واقع یک نوع آنتی‌بیوتیک بوده که باعث برهم خوردن تعادل عملکرد گوش فرد می‌شود، سپس گوش دیگر مسئولیت برقراری عملکرد را برعهده گرفته و این کار را انجام می‌دهد. البته استفاده از جنتامایسین می‌تواند موجب از دست رفتن شنوایی در فرد شود.
• استروئید‌ها: تزریق استروئیدهایی مانند دگزامتازون می‌تواند به کنترل حملات سرگیجه در فرد مبتلا به منییر کمک کند. البته دگزامتازون نسبت به جنتامایسین ضعیف‌تر است؛ اما خطر کمتری در از دست رفتن شنوایی فرد نیز دارد.

آیا بیماری منیر درمان قطعی دارد؟

بیماری منیر هنوز درمانی ندارد؛ اما پزشک ممکن است برخی از روش های درمانی زیر را برای کمک به مقابله با این بیماری توصیه کند:

داروهای درمان منیر

ناتوان کننده ترین علامت بیماری Meniere، سرگیجه است. داروهای تجویز شده مانند مكلزین، دیازپام، گلیكوپیرولات و لورازپام می تواند به تسكین سرگیجه و کوتاه شدن حملات كمك كند.

• محدودیت نمک و دیورتیک ها

محدود کردن نمک در رژیم غذایی و همینطور مصرف داروهای ادرارآور به برخی از افراد کمک می کند. کاهش مقدار مایعات بدن سرگیجه را کنترل می کند. این روش درمانی ممکن است به کاهش حجم مایعات و فشار در گوش داخلی کمک کند.

درمان شناختی منیر

درمان شناختی نوعی گفتگو درمانی است که به افراد کمک می کند تا بر نحوه تفسیر و واکنش خود بر تجربیات زندگی تمرکز کنند. برخی افراد دریافتند که شناخت درمانی به آنها کمک می کند تا بهتر با ماهیت غیر منتظره بودن حملات کنار آمده و اضطراب خود را در مورد حملات آینده کاهش دهند.

درمان پالس فشاری

سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) به تازگی وسیله ای را برای بیماری منیر تأیید کرده است که در گوش خارجی قرار گرفته و پالس های فشار هوا را به صورت متناوب به گوش میانی ارسال می کند. به نظر می رسد این پالس های فشاری در نهایت روی مایع اندولنف تأثیر گذاشته و از بروز سرگیجه جلوگیری کنند.

جراحی برای بیماری منیر

جراحی معمولاً زمانی توصیه می شود که هیچ یک از درمان های دیگر نتوانند سرگیجه را تسکین دهند. برخی از عمل های جراحی برای فشرده سازی کیسه اندولنفاتیک انجام می شود. یکی دیگر از جراحی های ممکن، برش عصب دهلیزی است، هرچند که این اتفاق کمتر رخ می دهد.