درمان التهاب مفصل ساکروایلیاک در کلینیک درد دکتر نقره کار

التهاب مفصل ساکروایلیاک یکی از دلایل شایع درد در قسمت تحتانی کمر است و افراد زیادی، از جوان تا سالمند، آن را تجربه می‌ کنند. مفصل ساکروایلیاک (Sacroiliac Joint) نقش مهمی در انتقال وزن بین ستون فقرات و لگن دارد و هرگونه اختلال در عملکرد آن می‌ تواند باعث درد، محدودیت حرکتی و کاهش کیفیت زندگی شود. این درد معمولاً به‌ دلیل دو وضعیت متضاد ایجاد می‌ شود: یا تحرک بیش از حد مفصل ساکروایلیاک که منجر به بی‌ ثباتی می‌ شود، یا کاهش تحرک آن که باعث خشکی و ضعف عضلات حمایتی اطراف می‌ گردد. به همین علت، التهاب و درد مفصل ساکروایلیاک از شایع‌ ترین علل کمردرد به‌ ویژه در ناحیه پایین کمر به شمار می‌ آید.

علت درد مفصل ساکروایلیاک چیست؟

علت درد مفصل ساکروایلیاک معمولاً به اختلال در میزان تحرک مفصل، التهاب بافت‌های اطراف و فشار نامتعادل بین ستون فقرات و لگن مربوط می‌شود.

۱. اختلال در عملکرد مفصل
تحرک بیش از حد یا خشکی مفصل می‌تواند موجب فشار غیرطبیعی و درد در ناحیه پایین کمر شود.

۲. آسیب‌ های فیزیکی و ضربه‌ ها
ضربه مستقیم یا تصادف باعث تحریک و التهاب بافت‌های نگهدارنده مفصل می‌شود.

۳. تغییرات هورمونی در دوران بارداری
تغییرات هورمونی باعث شل شدن رباط‌های لگن و ایجاد درد در مفصل ساکروایلیاک می‌گردد.

۴. اختلاف طول پاها و ناهماهنگی در راستای بدن
فشار نامتقارن ناشی از اختلاف طول پاها می‌تواند باعث درد مزمن در این مفصل شود.

۵. ضعف یا عدم تعادل عضلات مرکزی بدن
ضعف عضلات شکم و کمر موجب کاهش پایداری مفصل و بروز درد می‌شود.

۶. بیماری‌ ها و التهاب‌ های سیستمیک
بیماری‌های التهابی مانند اسپوندیلیت آنکیلوزان می‌توانند علت التهاب مفصل ساکروایلیاک باشند.

علائم التهاب مفصل ساکروایلیاک

علائم التهاب مفصل ساکروایلیاک معمولاً به‌ صورت درد مبهم یا تیرکشنده در پایین کمر، لگن و باسن بروز می‌ کند که ممکن است به ران یا کشاله ران نیز انتشار یابد.

۱. درد در ناحیه پایین کمر و لگن
شایع‌ترین علامت است و معمولاً در یک سمت بدن احساس می‌ شود.

۲. درد هنگام ایستادن یا نشستن طولانی‌ مدت
فشار مداوم بر مفصل باعث تشدید درد در این وضعیت‌ها می‌ شود.

۳. انتشار درد به باسن یا ران
درد ممکن است از مفصل به قسمت پشت ران یا حتی تا زانو گسترش پیدا کند.

۴. محدودیت در حرکات ستون فقرات و لگن
سفتی یا کاهش دامنه حرکتی در اثر التهاب باعث دشواری در خم شدن یا چرخش بدن می‌ شود.

۵. درد هنگام بالا رفتن از پله یا ایستادن روی یک پا
حرکات نامتقارن می‌ توانند فشار بیشتری بر مفصل وارد کنند و درد را افزایش دهند.

۶. احساس خشکی صبحگاهی یا پس از بی‌ تحرکی طولانی
بیماران اغلب پس از بیدار شدن یا استراحت طولانی دچار خشکی و درد در ناحیه لگن می‌ شوند.

تشخیص التهاب مفصل ساکروایلیاک

تشخیص التهاب مفصل ساکروایلیاک بر پایه ارزیابی دقیق علائم بالینی، معاینه فیزیکی تخصصی و استفاده از روش‌ های تصویربرداری و آزمایشگاهی انجام می‌شود تا علت دقیق درد پایین کمر مشخص گردد.

• بررسی شرح حال و علائم بالینی: پزشک ابتدا محل، شدت و الگوی درد را بررسی می‌کند؛ معمولاً درد در پایین کمر و باسن احساس شده و با ایستادن یا نشستن طولانی‌مدت تشدید می‌شود.
• معاینه فیزیکی و تست‌های تحریک مفصل: تست‌هایی مانند FABER، فشار جانبی لگن و تست گیلت برای ارزیابی واکنش مفصل ساکروایلیاک نسبت به تحریک انجام می‌شوند.
• تصویربرداری‌های تشخیصی: در صورت نیاز، از MRI، سی‌تی‌اسکن یا اسکن استخوان برای مشاهده میزان التهاب، آسیب مفصلی یا تغییرات ساختاری استفاده می‌شود.
• تزریق تشخیصی در مفصل ساکروایلیاک: تزریق داروی بی‌حس‌کننده به داخل مفصل انجام می‌شود و در صورت کاهش درد پس از تزریق، التهاب مفصل ساکروایلیاک تأیید می‌گردد.
• بررسی آزمایش‌ های خونی: در صورت شک به بیماری‌ های التهابی سیستمیک مانند اسپوندیلیت آنکیلوزان، پزشک آزمایش‌ های خونی را برای ارزیابی فاکتورهای التهابی و نشانگرهای خودایمنی تجویز می‌ کند.

درمان درد مفصل ساکروایلیاک در خانه

اولین اقدام برای کاهش درد مفصل ساکروایلیاک، کنترل التهاب است که معمولاً هم‌ زمان با ایجاد مشکل در مفصل رخ می‌دهد. اقدامات زیر می‌ تواند به کاهش درد و التهاب کمک کند:

استراحت کافی:
با استراحت دادن به کمر و بدن، مفصل ساکروایلیاک فرصت پیدا می‌ کند تا التیام یابد و بافت‌ ها ترمیم شوند.

استفاده از کمربند طبی:
کمربند طبی مخصوص درد مفصل ساکروایلیاک از کمر حمایت کرده و فشار وارد بر مفصل خاجی (ساکروایلیاک) را کاهش می‌دهد.

مراقبت در فعالیت‌های روزمره:
فعالیت‌های شدید و ورزش‌هایی که فشار زیادی به کمر وارد می‌ کنند را محدود کنید. برداشتن اجسام سنگین و حرکات شامل چرخش کمر برای مفصل ساکروایلیاک مضر هستند.

سرما و گرما درمانی:
این روش با قرار دادن کمپرس سرد یا گرم روی ناحیه دردناک مفصل ساکروایلیاک انجام می‌شود تا التهاب کاهش یافته و جریان خون به بافت‌ها بهبود یابد.

• استفاده از سرما: برای کاهش التهاب و تورم، از کیسه یخ یا کمپرس سرد به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه روی کمر و لگن استفاده کنید.
• استفاده از گرما: زمانی که درد اولیه و التهاب شدید کاهش یافت، از دوش آب گرم، وان آب گرم یا کیسه آب گرم به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه برای شل کردن عضلات و بهبود جریان خون استفاده کنید.

داروهای ضد التهاب:
در صورت نیاز، می‌توان از داروهای ضد التهاب برای کاهش التهاب و تورم مفصل استفاده کرد.

ورزش های مناسب برای درد مفصل خاجی خاصره ای

انجام ورزش برای مفصل ساکروایلیاک با تقویت عضلات مرکزی کمر و شکم، فشار وارد بر مفصل و ستون فقرات را کاهش داده، ثبات مفصل را افزایش می‌دهد و به بهبود عملکرد کلی ستون فقرات و کاهش درد ناحیه پایین کمر و لگن کمک می‌ کند.

ویژگی‌ های ورزش‌ های مناسب مفصل خاجی:
ورزش‌ها باید کم فشار باشند و باعث افزایش گردش خون در بافت‌های اطراف مفصل شوند.

• حرکاتی که انعطاف‌ پذیری و تعادل عضلات را افزایش می‌دهند، برای بهبود درد مفصل خاجی بسیار مؤثر هستند.
• حرکات یوگا معمولاً برای افراد مبتلا به درد مفصل خاجی خاصره‌ای مفید هستند، زیرا علاوه بر تقویت عضلات، انعطاف و تعادل بدن را افزایش می‌دهند.

کمک فیزیوتراپی:
در صورت نیاز، فیزیوتراپیست می‌تواند ورزش‌های اختصاصی تجویز کرده و با ماساژ مفاصل به کاهش درد کمک کند.

آب‌ درمانی و شنا:
در صورت درد شدید، ورزش در آب بهترین گزینه است. شنا و حرکات داخل آب فشار وارد بر مفصل را کاهش داده و همزمان عضلات مختلف بدن را تقویت می‌کنند.

کاهش وزن:
اضافه وزن فشار بیشتری بر کمر و مفصل خاجی وارد می‌کند. کاهش وزن از طریق ورزش‌های مناسب، ورزش‌های آبی یا برنامه‌های متعادل غذایی به کاهش درد و پیشگیری از آسیب‌های بیشتر کمک می‌کند.

تمرینات مخصوص دوران بارداری:
بارداری باعث تحمل وزن اضافی و تغییر در وضعیت ستون فقرات می‌شود. انجام ورزش‌های مشخص برای تقویت عضلات و کاهش فشار مفصل خاجی خاصره‌ای می‌تواند درد لگن در بارداری را کاهش داده و از بروز آن پیشگیری کند.

درمان التهاب مفصل ساکروایلیاک با روش های پزشکی

برای کاهش درد و بازگرداندن عملکرد طبیعی مفصل، روش‌ های مختلف پزشکی وجود دارند که در این بخش به بررسی بهترین گزینه‌ ها برای درمان التهاب مفصل ساکروایلیاک می‌ پردازیم.

تزریق در مفصل ساکروایلیاک

یکی از روش‌های مؤثر برای کاهش درد مفصل، تزریق در مفصل ساکروایلیاک است. در این روش داروهای ضدالتهابی به ناحیه مفصل خاجی خاصره‌ای تزریق می‌شوند تا التهاب و درد کاهش یابد. این تزریق نه تنها به کاهش درد موقت کمک می‌کند، بلکه به پزشک امکان می‌دهد وضعیت مفصل را بررسی کرده و علت دقیق درد را شناسایی کند تا برنامه درمانی مناسب طراحی شود.

تخریب اعصاب با فرکانس رادیویی (عصب‌ کشی)

در این روش، عصب‌ های کوچک مسئول انتقال درد به کمک امواج رادیوفرکوئنسی و از طریق سوزن پروپ هدف قرار گرفته و تخریب می‌شوند. اثر این روش موقت است و ممکن است تا دو سال دوام داشته باشد، پس در صورت نیاز قابل تکرار است.

ماساژ کایروپراکتیک

ماساژ کایروپراکتیک مشابه ماساژ معمولی کمر است، اما تخصصی و هدفمند انجام می‌شود. هدف آن اصلاح موقعیت مهره‌ها و ستون فقرات و بازگرداندن حالت طبیعی مفصل است. این روش بیشتر برای افرادی مناسب است که مفصل قفل شده یا دامنه حرکتی محدودی دارند. در صورت تحرک بیش از حد مفصل، ممکن است این روش مناسب نباشد و حتی وضعیت را بدتر کند. اثر ماساژ کایروپراکتیک موقت است و نیاز به جلسات متعدد دارد.

درمان درد مفصل ساکروایلیاک با کمک پی آر پی و ازن

یکی از روش‌ های نوین و مؤثر استفاده از PRP یا پلاسمای غنی از پلاکت است. در این روش مقداری خون از بیمار گرفته شده و پلاکت‌ ها و فاکتورهای رشد از آن جدا می شود سپستزریق در ناحیه مورد نظرانجام می شود. این کار باعث تقویت تاندون‌ های حمایت‌ کننده مفصل و کاهش پیشرفت ساییدگی می‌ شود. همچنین تزریق گاز ازن دارای خاصیت ضدالتهابی است و به کاهش درد مفصل کمک می‌کند. این روش‌ها نوین و مؤثر هستند و ممکن است نیاز به تکرار داشته باشند.

درمان درد مفصل خاجی خاصره ای با کمک عمل جراحی

جراحی معمولاً به عنوان آخرین گزینه در درمان التهاب مفصل ساکروایلیاک در نظر گرفته می‌ شود و زمانی انجام می‌ شود که سایر روش‌ ها مؤثر نبوده یا غیرقابل انجام باشند.

درمان التهاب مفصل ساکروایلیاک با جراحی فیوژن

در جراحی فیوژن (fusion surgery)، استخوان‌ها به هم جوش داده می‌شوند تا درد مفصل خاجی خاصره‌ای کاهش یابد. این روش تهاجمی است، نیاز به بستری طولانی و دوره بهبودی حدود ۶ ماه دارد.

ایمپلنت فیوژن برای درمان درد مفصل ساکروایلیاک

روش ایمپلنت فیوژن مشابه جراحی فیوژن است، اما کمتر تهاجمی است. بیمار معمولاً یک شب بستری شده و دوران بازیابی حدود ۶ هفته طول می‌کشد. ایمپلنت که معمولاً از جنس تیتانیوم است، مفصل خاجی خاصره‌ای را جوش می‌دهد. استفاده از عصای زیر بغل در این دوره فشار روی مفصل را کاهش می‌ دهد.

پیشگیری از التهاب مفصل ساکروایلیاک

پیشگیری از التهاب مفصل ساکروایلیاک با تقویت عضلات مرکزی، حفظ پایداری مفصل و رعایت حرکات صحیح روزمره قابل انجام است.

• تقویت عضلات مرکزی بدن: انجام تمرینات شکم، کمر و لگن باعث افزایش پایداری مفصل و کاهش فشار غیرطبیعی بر آن می‌شود.
• اصلاح وضعیت بدن و حرکات روزمره: رعایت حالت صحیح نشستن، ایستادن و بلند کردن اجسام از فشار بیش از حد بر مفصل جلوگیری می‌کند.
• تمرینات کششی منظم: کشش عضلات پایین کمر، باسن و پاها انعطاف مفصل را افزایش داده و خطر خشکی و التهاب را کاهش می‌دهد.
• حفظ وزن متعادل: اضافه وزن فشار بر مفصل ساکروایلیاک را افزایش می‌دهد و می‌تواند منجر به درد و التهاب شود.
• پرهیز از حرکات ناگهانی و شدید: اجتناب از چرخش‌ها یا پرش‌های ناگهانی، فشار نامتعارف بر مفصل را کاهش می‌دهد.
• مراقبت ویژه در دوران بارداری: تمرینات مخصوص لگن و استفاده از کمربندهای حمایتی می‌تواند خطر التهاب مفصل ساکروایلیاک در این دوران را کاهش دهد.