تنگی کانال نخاعی چیست؟ علائم، تشخیص و درمان با فوق تخصص درد

تنگی کانال نخاعی به شرایطی گفته می‌شود که در آن فضای اطراف نخاع در ستون فقرات تنگ می‌شود و به عصب‌ها فشار وارد می‌کند. این وضعیت می‌تواند ناشی از رشد اضافی استخوان‌ها، فتق دیسک، یا حتی افزایش ضخامت رباط‌ها باشد. بسیاری از افراد به ویژه در سنین بالاتر از 50 سال با مشکلات مربوط به تنگی کانال نخاعی کمر یا گردن مواجه می‌شوند. در این مقاله، شما با علائم، تشخیص، و گزینه‌های مختلف درمان تنگی کانال نخاعی آشنا خواهید شد. در صورتی که در این زمینه مشکل دارید، تنگی کانال نخاعی درمانیافته با استفاده از روش‌های مختلفی چون دارو، فیزیوتراپی و حتی جراحی ممکن است.

تنگی کانال نخاعی چیست؟

تنگی کانال نخاعی زمانی اتفاق می‌افتد که فضای اطراف نخاع و عصب‌ها در ستون فقرات تنگ می‌شود. این وضعیت می‌تواند ناشی از آرتروز، فتق دیسک، یا صدمات دیگر به ستون فقرات باشد. فشار وارده بر عصب‌ها باعث بروز علائمی چون درد، بی‌حسی و ضعف می‌شود. در صورت عدم درمان، می‌تواند کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهد.

علت درد در تنگی کانال نخاعی

هر مهره یک دهانه بزرگی در قسمت خلفی دارد که به آن کانال نخاعی گفته می‌شود. در ستون مهره‌ها در ناحیه گردن و سینه، طناب نخاعی از این فضا عبور می‌کند. در ناحیه کمری ستون مهره‌ها، این فضا حاوی یک دسته ریشه عصبی است. فورامین یا فورامینا (foramen) مجرایی است که از کانال نخاعی انشعاب می‌شود. این فضا مجرایی برای عبور ریشه‌های عصبی ایجاد می‌کند که از ستون مهره‌ها به سایر بخش‌های بدن کشیده می‌شوند.
در تنگی کانال نخاعی، یک یا چند مجرا تنگ و باریک شده‌اند. در نتیجه عصب‌های ستون مهره‌ها به استخوان مهره فشرده می‌شوند. این وضعیت باعث اختلال در عملکرد عصب می‌شود که حاصل آن احساس درد در ستون فقرات یا بخش‌های دیگر بدن خواهد بود.

دلایل تنگی کانال نخاعی

تنگی کانال نخاعی می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله موارد زیر ایجاد شود:

• آرتروز ستون فقرات: تغییرات مفاصل باعث تنگ شدن فضای اطراف نخاع می‌شود.
• فتق دیسک: بیرون‌زدگی دیسک باعث فشار بر روی عصب‌ها می‌شود.
• بیماری‌های استخوانی: بیماری‌هایی مانند بیماری پاژه می‌توانند باعث رشد اضافی استخوان‌ها شوند.
• صدمات: تصادفات یا آسیب‌های ورزشی ممکن است منجر به تغییرات در ساختار ستون فقرات شوند.
  در صورت آسیب به مهره‌ها، درمان شکستگی استخوان مهره برای جلوگیری از تنگی کانال نخاعی و فشار بر نخاع ضروری است.

علائم تنگی کانال نخاعی

علائم تنگی کانال نخاعی ممکن است بسته به موقعیت و شدت مشکل متفاوت باشد. تنگی نخاعی ممکن است باعث درد، ضعف، بی‌حسی و مور مور شدن دست یا پاها شود. تنگی نخاعی در پایین کمر معمولاً سیاتیک ایجاد می‌کند که به صورت حس درد سوزشی احساس می‌شود و ممکن است به‌ صورت تیر کشنده تا باسن و پایین پا امتداد یابد. تنگی نخاعی ممکن است مشکلاتی در کنترل مثانه یا روده ایجاد نماید.

نشانه های تنگی کانال نخاعیشامل موارد زیر است:

• گرفتگی و درد پایین کمر در اثر تحت فشار قرار گرفتن عصب‌های پایین کمر بعد از مدتی پیاده‌روی
• درد در ناحیه ران و کمر که به پایین امتداد می‌یابد
• بی‌حسی یا ضعف در پا
• از دست دادن تعادل
• در موارد شدید، از دست دادن کنترل مثانه و روده (در موارد وخیم)

تشخیص تنگی کانال نخاعی

تشخیص دقیق تنگی کانال نخاعی معمولاً از طریق معاینه فیزیکی و تست‌های تصویربرداری مانند ام‌آر‌آی (MRI) و سی‌تی‌اسکن (CT Scan) صورت می‌گیرد. این تست‌ها به پزشک کمک می‌کنند تا میزان تنگی و فشار وارد شده به عصب‌ها را مشخص کند.

انواع تنگی کانال نخاعی

تنگی کانال نخاعی به طور کلی به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود:

• تنگی کانال نخاعی سروزنی (Congenital Spinal Stenosis): این نوع تنگی از بدو تولد وجود دارد و به علت نقص‌های ژنتیکی یا ساختاری در ستون فقرات ایجاد می‌شود. افراد با این نوع تنگی ممکن است از دوران کودکی یا نوجوانی علائم را تجربه کنند.
• تنگی کانال نخاعی اکتسابی (Acquired Spinal Stenosis): این نوع تنگی به علت عوامل مختلفی مانند پیری، آسیب‌ها، یا بیماری‌های خاص ایجاد می‌شود. این نوع تنگی معمولاً در بزرگسالان و سالمندان رخ می‌دهد و می‌تواند به دلیل تغییرات دژنراتیو در مهره‌ها و دیسک‌ها، مانند آرتروز یا تغییرات در رباط‌ها، باشد.

در هر دو نوع، تنگی کانال نخاعی می‌تواند باعث فشار روی نخاع یا اعصاب نخاعی و ایجاد علائمی مانند درد، بی‌حسی یا ضعف در اندام‌ها شود.

درمان تنگی کانال نخاعی

گزینه‌های درمانی ممکن است شامل مصرف داروهای ضد التهاب، شل‌کننده عضلات و داروهای مسکن باشد. تزریق استروئید برای دیسک کمر یا تزریق استروئید داخل فضای اپیدورال (توسط فوق تخصص درد) نیز می‌تواند بسیار مفید باشد که این روش نیاز به بیهوشی و برش جراحی ندارد، اما باید زیر دستگاه تصویربرداری و در اتاق عمل استریل انجام شود تا محل پخش دارو در زیر دستگاه به طور کامل دیده شود. از روش‌های بسیار مؤثر دیگر که توسط فوق تخصص درد انجام می‌شود، تزریق ترانسفورامینال یا تزریق ماده ضد التهاب در اطراف ریشه عصبی به طور اختصاصی بوده که در درصد بالایی از بیماران موجب بهبودی درد می‌شود. این روش نیز نیاز به بیهوشی و برش جراحی ندارد.
همچنین ممکن است پزشک در مواردی ورزش برای تنگی کانال نخاعی را توصیه نماید. ورزش‌های خاص تحت نظر فیزیوتراپیست می‌توانند به تقویت عضلات پشت و شکم کمک کرده و فشار را از روی ستون فقرات کاهش دهند. این روش می‌تواند به بهبود حرکت و کاهش درد در بیماران کمک کند. در صورتی که این روش‌ها مؤثر واقع نشود، برای برداشتن فشار از روی عصب‌ها باید جراحی انجام شود.

پیشگیری از تنگی کانال نخاعی

برای پیشگیری از تنگی کانال نخاعی، رعایت مواردی چون حفظ وزن مناسب، انجام ورزش‌های تقویتی برای ستون فقرات و اجتناب از آسیب‌های جسمانی می‌تواند مؤثر باشد. همچنین معاینات پزشکی منظم در سنین بالاتر به شناسایی مشکلات زودهنگام کمک می‌کند.

چه افرادی مستعد تنگی کانال نخاعی هستند؟

تنگی کانال نخاعی می‌تواند در هر فردی اتفاق بیفتد، اما برخی عوامل ممکن است افراد را در معرض خطر بیشتری قرار دهد:

• سن بالا: با افزایش سن، تغییرات دژنراتیو در مفاصل و دیسک‌های بین مهره‌ای معمولاً باعث تنگی کانال نخاعی می‌شود. افراد بالای 50 سال بیشتر در معرض خطر این بیماری هستند.
• سابقه خانوادگی: اگر یکی از اعضای خانواده دچار تنگی کانال نخاعی باشد، احتمال ابتلای فرد به این بیماری بیشتر است.
• آرتروز و بیماری‌های مفصلی: بیماری‌های مفصلی مانند آرتروز باعث ایجاد تغییرات در مفاصل و ستون فقرات می‌شوند که می‌تواند به تنگی کانال نخاعی منجر شود.
• آسیب‌ها یا صدمات قبلی به ستون فقرات: افراد که قبلاً صدماتی به ستون فقرات خود وارد کرده‌اند (مثل تصادفات یا آسیب‌های ورزشی)، بیشتر احتمال دارد که دچار تنگی کانال نخاعی شوند.
• شرایط پزشکی خاص: برخی بیماری‌های استخوانی مانند بیماری پاژه، که باعث رشد غیرطبیعی استخوان‌ها می‌شود، می‌توانند منجر به تنگی کانال نخاعی شوند.
• افراد با فعالیت‌های فیزیکی سنگین: افرادی که به طور مداوم فعالیت‌های فیزیکی سنگینی انجام می‌دهند، مانند ورزشکاران حرفه‌ای، ممکن است فشار بیشتری به ستون فقرات وارد کنند که خطر تنگی کانال نخاعی را افزایش می‌دهد.

به نقل از وبسایت : mayoclinic.org
Most people with spinal stenosis are over age 50. Younger people may be at higher risk of spinal stenosis if they have scoliosis or other spinal problems.
ترجمه فارسی :
بیشتر افرادی که به تنگی کانال نخاعی مبتلا هستند، بالای ۵۰ سال سن دارند. افراد جوان‌تر ممکن است در صورتی که دچار اسکولیوز یا مشکلات دیگر در ستون فقرات باشند، در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به تنگی کانال نخاعی قرار بگیرند.

تنگی کانال نخاعی خطرناک است؟

تنگی کانال نخاعی در صورتی که درمان نشود، می‌تواند مشکلات جدی ایجاد کند و در مواردی خطرناک باشد. عوارض خطرناک ممکن شامل:

• فشار شدید بر روی نخاع یا اعصاب: این فشار می‌تواند به بروز درد شدید، ضعف و حتی اختلالات حرکتی منجر شود. در موارد شدید، ممکن است فرد نتواند حرکت کند یا بی‌حسی در بخش‌های مختلف بدن را تجربه کند.
• از دست دادن کنترل مثانه و روده: یکی از علائم خطرناک تنگی کانال نخاعی در مراحل پیشرفته، از دست دادن کنترل بر مثانه و روده است که در صورت عدم درمان به موقع می‌تواند به مشکلات جدی سلامتی منجر شود.
• اختلالات عصبی دائمی: اگر فشار به اعصاب برای مدت طولانی ادامه یابد، ممکن است باعث آسیب دائمی به اعصاب شود که در نتیجه، ضعف عضلانی، درد مزمن و از دست دادن حس در قسمت‌های مختلف بدن ایجاد می‌شود.