دررفتگی مچ پا چه علائمی دارد و درمان آن چیست؟

مچ پا یکی از متحرک‌ترین مجموعه‌های مفصلی بدن است که برای تحمل وزن، حرکت، انطباق‌پذیری و پایداری خلق شده است. مچ و کف پا راه رفتن، ایستادن، دویدن و پریدن را امکان‌پذیر می‌سازند و به منزله راه ارتباطی ما با زمین عمل می‌کنند. مچ پا باید توان تحمل فشار ناشی از وزن بدن را داشته باشد و از قابلیت انطباق‌پذیری با تغییرات محیطی و سطح زیر پا و همچنین سریع واکنش نشان دادن به چنین تغییراتی برخوردار باشد.

در رفتگی مچ پا به دلیل جراحت و یا پارگی بافت نرم، در اثر اعمال نیروی ناگهانی به مچ پا ایجاد می‌شود که باعث می‌شود مچ پا به سمت خارج دامنه‌ی طبیعی حرکتی خم شود. وقتی چنین اتفاقی می‌افتد، استخوان‌ها از محل طبیعی خود خارج می‌شوند و در نتیجه ایجاد دررفتگی می‌کنند. بسته به جهت حرکت استخوان‌ها، ممکن است استخوان‌ها، رباط‌ها، تاندون‌ها یا غضروف‌های اطراف آسیب ببینند. دررفتگی مچ پا اغلب با شکستگی همراه است. دررفتگی مچ پا یک وضعیت اورژانسی پزشکی است که می‌تواند تمام ساختارهای مچ پا آسیب برساند. خونرسانی یا اتصالات عصبی به مچ پای شما نیز ممکن است آسیب ببیند و پوست و بافت نرم اطراف مچ پای شما در اثر شکستگی استخوان پاره یا بریده شود. تشخیص و درمان سریع دررفتگی مچ پا توسط یک متخصص اهمیت بسیار زیادی دارد؛ زیرا ممکن است در کنار دررفتگی برخی از رباط‌ها و قسمت‌های جانبی نیز دچار آسیب شوند. همچنین عدم جراحی یا درمان مناسب می‌تواند در آینده عوارض خطرناکی مانند آرتروز و افت شدید عملکردی را برای فرد مبتلا ایجاد کند.

علت دررفتگی مچ پا

• آسیب دیدگی‌های پیشین، مانند صدمه دیدن رباط که ناپایداری مفصل مچ پا را به دنبال داشته باشد.
• انقباض‌های شدید عضلانی
• شرکت در فعالیت‌های ورزشی، به ویژه فعالیت‌هایی که شامل دویدن یا پریدن هستند و احتمال وارد شدن ضربه و صدمه دیدن در آنها بالا است.
• وارد شدن نیروهای شدید و ناگهانی در سوانحی مانند تصادف وسایل نقلیه یا ورزش‌های تماسی پربرخورد مانند فوتبال.
• شل بودن عمومی رباط‌ها

علائم دررفتگی مچ پا

1. درد شدید و ناگهانی در زمان آسیب دیدگی
2. ورم و کبودی مفصل مچ پا
3. بد شکلی آشکار مفصل مچ پا
4. دشواری در حرکت دادن مچ و کف پا
5. ناتوانی در انداختن وزن بدن بر روی پای آسیب دیده

افراد در معرض خطر در رفتگی مچ پا

در صورت داشتن شرایط زیر، فرد بیش‌تر در معرض خطر در رفتگی مچ پا قرار دارد:

• انجام دادن حرکات ورزشی حرفه‌ای
• داشتن سابقه‌ی شکستگی، دررفتگی و پیچ خوردگی مچ پا در گذشته
• غیر طبیعی بودن مچ پا از بدو تولد
• ابتلا به نشانگان اهلرز دنلوس. (Ehlers-Danlos syndrome) که باعث ضعیف شدن و شل شدن رباط‌ها می‌شود
• سیگاری بودن
• چاق بودن

عوارض دررفتگی مچ پا

در رفتگی مچ پا ممکن است عوارضی به همراه داشته باشد، از جمله:

• سفتی در مفصل (فیزیوتراپی ممکن است به حل این مشکل کمک کند).
• آرتریت مچ پا باعث ایجاد درد مزمن مچ پا می‌شود.
• عفونت که ممکن است نیاز به درمان با آنتی بیوتیک یا جراحی تکمیلی داشته باشد.
• یک استخوان شکسته که به درستی درمان نمی‌شود که ممکن است نیاز به عمل جراحی تکمیلی داشته باشد.
• درد ناشی از صفحات و پیچ‌های مورد استفاده در جراحی (ممکن است بعداً برداشته شود).
• مشکلات بهبود زخم
• آسیب عروق خونی یا عصبی ناشی از دررفتگی یا شکستگی
• لخته خون

تشخیص در رفتگی مچ پا

زمانی که به متخصص درد مراجعه می‌کنید، در رابطه با علائم و سابقه پزشکی شما سؤال خواهد کرد. ابتدا شما را معاینه می‌کند و از نظر هرگونه آسیب‌دیدگی مورد بررسی قرار خواهید گرفت. پزشک ممکن است به قسمت‌هایی از ساق و مچ پا فشار وارد کند تا هرگونه درد و تورم بررسی شود. جهت بررسی استخوان‌های شکسته، نیاز به عکسبرداری با اشعه ایکس از پا دارید. همچنین ممکن است نیاز به سی تی اسکن یا ام آر آی داشته باشید، چنین عکسبرداری‌هایی به پزشک این امکان را می‌دهد تا آسیب‌های وارد شده را با جزئیات بیشتری بررسی کند.

درمان دررفتگی مچ پا

• بی‌حرکت نگه داشتن مچ پای دررفته پس از بروز آسیب
• استراحت
• کمپرس یخ
• تزریق استروئید برای کاهش التهاب: در این روش پزشک داروهای ضد التهابی را مستقیماً به مفصل شما تزریق می‌کند. تزریق کورتیزون باعث کاهش التهاب و درد می‌شود.
• تجویز داروهای غیراستروئیدی ضدالتهاب: کپسول‌های مفصل و رباط‌ها، پس از آسیب دچار التهاب می‌شوند. التهاب با داروهای ضد التهاب (NSAID) درمان می‌گردد.NSAID ها در برخی موارد پس از ایجاد زخم و شکستگی، برای کاهش التهاب بافتی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
• تجویز مسکن برای کاهش درد و ناراحتی و امکانپذیر ساختن انجام حرکتهای توصیه شده: در بیشتر موارد، مسکن های بدون نسخه، مانند آسپیرین و ایبوپروفن (Advil، Motrin IB و...) یا ناپروکسن سدیم (Aleve و …) یا استامینوفن (Tylenol و …) برای کاهش تورم و شدت درد و کنترل درد پیچ خوردگی مچ پا کافی هستند.