آیا بیماری اسکولیوز خطرناک است؟ تشخیص اسکولیوز در کلینیک درد
بیماری اسکولیوز نوعی انحراف جانبی ستون فقرات است که معمولاً در دوران نوجوانی تشخیص داده می شود. ستون فقرات از قاعده جمجمه تا لگن امتداد دارد و مانند ستونی محکم، وزن بدن را تحمل کرده و از نخاع محافظت می کند. در حالت طبیعی، سه قوس در ستون فقرات وجود دارد که باعث می شود نمای جانبی آن شکلی S مانند داشته باشد. این انحناهای طبیعی به توزیع یکنواخت وزن بدن، افزایش تحرک و تحمل فشار کمک می کنند.
با این حال، زمانی که این انحناها از حالت طبیعی خود خارج شوند، بیماری اسکولیوز ایجاد می شود و نیاز به بررسی و درمان دارد. در برخی موارد، عواملی مانند بیماری های مادرزادی، آسیب ها، عفونت ها یا ضعف های شدید عضلانی موجب برهم خوردن این تعادل می شوند. اسکولیوز ممکن است در اثر بیماری هایی مانند فلج مغزی یا دیستروفی عضلانی بروز کند، اما در بیشتر موارد علت مشخصی ندارد. شدت این وضعیت در برخی افراد خفیف است، در حالی که در موارد دیگر ممکن است نیاز به درمان تخصصی داشته باشد.
اسکولیوز چیست؟
بیماری اسکولیوز به حالتی گفته می شود که در آن ستون فقرات دچار انحراف جانبی شده و از مسیر طبیعی خود خارج می گردد. در حالت طبیعی، ستون مهره‌ها دارای سه قوس فیزیولوژیک است که به حفظ تعادل بدن، پایداری و حرکت طبیعی آن کمک می کند. زمانی که این انحناها غیرطبیعی شوند، ستون فقرات به صورت جانبی یا چرخشی منحرف شده و ظاهر و فرم بدن تغییر می کند.
در بسیاری از موارد، اسکولیوز در دوران کودکی یا نوجوانی و هنگام رشد سریع بدن تشخیص داده می شود. این بیماری می تواند خفیف باشد و فقط با پیگیری منظم نیاز به درمان داشته باشد، یا در موارد شدید تر باعث درد، تغییر در فرم بدن و محدودیت حرکتی شود. شدت و نوع انحراف معمولاً بر اساس محل قوس، زاویه انحراف و علت زمینه ای تعیین می گردد.
پزشک با استفاده از معاینه فیزیکی و تصویربرداری هایی مانند رادیوگرافی، نوع و شدت انحراف را ارزیابی کرده و بر اساس آن روش درمانی مناسب را انتخاب می کند. درمان ممکن است شامل فیزیوتراپی، استفاده از بریس یا در موارد شدید، جراحی اصلاحی باشد.
علت ابتلا به اسکولیوز
به طور کلی علل مختلفی در ایجاد اسکولیوز یا انحراف جانبی ستون فقرات وجود دارد که شایع ترین آنها موارد زیر را شامل می شود :
- فلج مغزی یا CP
- اختلالات عصبی عضلانی مانند ایمبالانس های عضلانی
- دیستروفی های عضلانی
- اختلالات تولد
- اختلالات رشد استخوانی ستون فقرات
- اختلال رشد استخوانی طول اندام تحتانی
- آسیبها و عفونت های ستون فقرات
- پوکی استخوان
علائم اسکولیوز
علائم انحراف ستون فقرات بر اساس شدت انحراف ایجاد شده متفاوت هستند. به طور کلی می توان موارد زیر را به عنوان علائم اسکولیوز نام برد:
- باسن ها هم تراز نیستند.
- یکی از شانه ها بالاتر از دیگری قرار می گیرد.
- ستون فقرات حالتی چرخیده به خود می گیرد.
- تنگی نفس در اثر کم شدن فضای قفسه سینه به وجود می آید.
- یکی از شانه ها بیشتر از دیگری به سمت بیرون کشیده می شود.
- درد کمر به دلیل فشار روی عصب های ستون فقرات ایجاد می شود.
انواع اسکولیوز ستون فقرات
به طور کلی، پزشکان انحراف جانبی ستون فقرات را به دو نوع تقسیم می کنند که عبارتند از:
اسکولیوز ساختاری
شایع ترین نوع از انحراف جانبی ستون فقرات به شمار می رود که علاوه بر انحنا، چرخش ستون فقرات نیز رخ می دهد. این نوع اغلب عوارض دائمی داشته و برای برطرف شدن سایر مشکلات نیاز به جراحی دارد. از انوع انحنای جانبی ستون فقرات ساختاری می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اسکولیوز ایدیوپاتیک: شایع ترین نوع بیماری است که در نوجوان رخ می دهد و علت آن اغلب ناشناخته بوده یا ریشه ژنتیکی دارد.
- اسکولیوز دژنراتیو: به اسکولیوز بزرگسالان شناخته می شود و اغلب در سنین بالا به دلیل تحلیل رفتن مفاصل رخ می دهد.
- اسکولیوز عصبی عضلانی: اغلب در کودکان به دلیل یک بیماری عصبی عضلانی مانند دیستروفی عضلانی، فلج مغزی و اسپینا بیفیدا رخ می دهد.
- اسکولیوز مادرزادی: این بیماری بسیار ادر است و کودک با آن متولد می شود. انحناهای ستون فقرات مادرزادی معمولاً نیاز به جراحی دارند.
اسکولیوز عملکردی
اسکولیوز عملکردی یا عملکردی، یک بیماری موقتی است که در اثر چرخش ناگهانی رخ می دهد و اغلب با تغییر وضعیت بیمار بهبود می یابد. در حالی که در نوع غیر ساختاری هیچ درمان غیر جراحی منجر به التیام آن نخواهد شد.
پیشگیری از اسکولیز
بیماری اسکولیوز، اختلالی است که می تواند در صورت عدم تشخیص و درمان به موقع، منجر به عوارض جدی شود. بنابراین، آگاهی از روش های پیشگیری از اسکولیوز در کاهش شیوع و شدت این بیماری مؤثر است.
غربالگری منظم در سنین رشد
انجام معاینات دوره ای در سنین ۱۰ تا ۱۴ سالگی، به ویژه در دوران بلوغ، برای تشخیص زودهنگام انحرافات ستون فقرات ضروری است. غربالگری های منظم به تشخیص سریع و آغاز مداخله به موقع کمک می کنند.
نشستن در وضعیت صحیح
حفظ وضعیت صحیح بدن هنگام نشستن، از مهم ترین عوامل پیشگیری از انحراف ستون فقرات است. بهتر است پشت صاف نگه داشته شود، پاها به طور مساوی روی زمین قرار بگیرند و زانوها زاویه مناسبی داشته باشند. نوک پاها باید رو به جلو و زانوها اندکی به سمت پایین باشند.
استفاده از صندلی مناسب
در صورت نیاز به نشستن طولانی مدت (مانند محیط کار یا مطالعه)، از صندلی های استاندارد و دارای پشتی استفاده کنید تا ستون فقرات در وضعیت طبیعی خود باقی بماند. میز نیز باید در ارتفاع مناسب باشد تا از خم شدن بیش از حد جلوگیری شود.
تقویت عضلات پشت و شکم
ورزش های منظم و تقویتی مانند شنا، پیاده روی و تمرینات کششی به افزایش استحکام عضلات اطراف ستون فقرات کمک می کنند. عضلات قوی تر باعث ثبات بیشتر ستون فقرات و پیشگیری از انحرافات احتمالی می شوند.
حفظ وزن مناسب بدن
وزن اضافی باعث افزایش فشار روی مهره ها و عضلات پشتی می شود. رعایت تغذیه سالم و انجام فعالیت بدنی منظم، نقش مهمی در کنترل وزن و محافظت از سلامت ستون فقرات دارد.
تغییر وضعیت بدن در طول روز
برای مدت طولانی در یک وضعیت نمانید. اگر کار شما ایجاب می کند که ساعت ها بنشینید، هر ۳۰ تا ۴۵ دقیقه یک بار از جای خود بلند شوید، چند قدم راه بروید یا حرکات کششی انجام دهید. این کار باعث کاهش فشار مداوم بر ستون فقرات می شود.
خوابیدن در وضعیت صحیح
انتخاب تشک مناسب و وضعیت صحیح خواب اهمیت زیادی دارد. استفاده از تشک های نسبتاً سفت و حفظ حالت طبیعی بدن هنگام خواب، از خمیدگی و فشار غیرطبیعی بر ستون فقرات جلوگیری می کند.
استفاده صحیح از کوله پشتی
وزن کوله پشتی باید سبک باشد و به صورت یکنواخت روی هر دو شانه توزیع شود. بستن فقط یک بند، تعادل بدن را به هم می زند و می تواند به مرور زمان باعث انحراف جانبی ستون فقرات شود.
مشاوره ژنتیکی برای خانواده‌های در معرض خطر
در خانواده هایی که سابقه بیماری اسکولیوز وجود دارد، انجام معاینات منظم و مشاوره ژنتیکی توصیه می شود تا احتمال بروز یا پیشرفت بیماری در مراحل اولیه شناسایی و کنترل شود.
آیا اسکولیوز خطرناک است؟
اسکولیوز و انحراف ستون فقرات اگرچه نوعی بیماری خفیف است؛ اما می‌تواند مشکلات جانبی و عوارضی را هم به همراه داشته باشد. آسیب‌های قلبی ریوی، مشکلات کمر، تغییر ظاهر و شکل بدن و به دنبال آن، کاهش اعتماد به نفس و کمرنگ شدن حضور فرد در جمله و مسائلی از این دست، از جمله عوارض ناشی از این عارضه است.
بیماری اسکولیوز چه عوارضی دارد؟
بیماری اسکولیوز در صورتی که به موقع تشخیص داده نشود یا پیشرفت کند، می تواند عوارض جسمی و روانی متعددی برای بیمار ایجاد کند. در ادامه مهم‌ترین عوارض آن بررسی شده است:
تغییر شکل بدن
انحراف ستون فقرات می تواند باعث نامتقارن شدن شانه ها، کمر و لگن شود و فرم طبیعی بدن را تحت تأثیر قرار دهد. این تغییرات ظاهری در موارد شدید باعث کاهش اعتماد به نفس و مشکلات روانی می شوند.
درد و خستگی مزمن
افراد مبتلا ممکن است در نواحی کمر، گردن و شانه دچار درد و خستگی شوند. این درد معمولاً با فعالیت بدنی افزایش می یابد و می‌تواند کیفیت زندگی را تحت تأثیر قرار دهد. در بسیاری از موارد، دلایل درد پایین کمر در بیماران مبتلا به بیماری اسکولیوز به همین انحراف و فشار ناهماهنگ روی عضلات و مهره ها برمی گردد.
اختلال در عملکرد ریه و قلب
در انحرافات شدید ستون فقرات، فضای قفسه سینه محدود می شود و عملکرد ریه ها و قلب تحت تأثیر قرار می گیرد. این وضعیت می تواند منجر به تنگی نفس و کاهش توانایی تحمل فعالیت های روزمره شود.
محدودیت حرکتی
انحنای غیرطبیعی ستون فقرات ممکن است دامنه حرکت بیمار را کاهش دهد و انجام برخی فعالیت های روزانه یا ورزش را دشوار کند.
پیشرفت انحراف و نیاز به جراحی
در صورت عدم کنترل، بیماری اسکولیوز می تواند پیشرفت کند و در نهایت نیاز به درمان های تهاجمی مانند جراحی اصلاحی پیدا کند.
تشخیص اسکولیوز
اسکولیوز اغلب در هنگام خم شدن فرد به جلو قابل مشاهده است. در این حالت، یک برآمدگی در ناحیه کمر یا ستون فقرات ایجاد می شود که نشان دهنده انحراف ستون فقرات است. در صورتی که پزشک عمومی به بیماری اسکولیوز مشکوک شود، معمولاً بیمار را برای بررسی دقیق تر به پزشک متخصص ارجاع می دهد.
برای تشخیص زاویه انحنا و میزان کجی ستون فقرات، معمولاً از عکس برداری رادیولوژی (اشعه ایکس) استفاده می شود. این روش به پزشک کمک می کند تا شدت انحراف، وضعیت مهره ها و احتمال پیشرفت عارضه را ارزیابی کند. در مواردی که نیاز به بررسی دقیق تری وجود دارد، پزشک ممکن است از سایر روش های تصویربرداری مانند MRI یا سی تی اسکن برای بررسی ساختار استخوان ها و بافت های اطراف استفاده کند.
روش های تشخیص عارضه اسکولیوز عبارتند از:
- معاینه فیزیکی: پزشک وضعیت بدن، تراز شانه ها و قوس ستون فقرات را بررسی می کند.
- گرفتن شرح حال پزشکی: پرسش درباره علائم، سابقه خانوادگی و مدت بروز انحراف ستون فقرات انجام می شود.
- بررسی های تصویربرداری: شامل عکس برداری با اشعه ایکس، MRI و سی تی اسکن است که اطلاعات دقیقی درباره میزان انحراف و ساختار مهره ها ارائه می دهد.
درمان اسکولیوز
در اولین مرحله از درمان انواع انحراف ستون فقرات ، معمولاً روش های غیرجراحی مورد استفاده قرار می گیرد. در صورتی که این روش ها به عنوان درمان قطعی مؤثر واقع شوند، بیمار از انجام جراحی و عوارض مربوط به آن بی نیاز خواهد بود. افرادی که در اثر بیماری اسکولیوز دچار کمردرد یا خستگی می شوند اما وضعیت عمومی خوبی دارند، معمولاً تحت درمان های توانبخشی و تحت نظر پزشک قرار می گیرند. هدف این برنامه، تقویت عضلات ستون فقرات، بهبود وضعیت قرارگیری بدن و کمک به بازگشت مهره‌ها به موقعیت طبیعی خود است.
نکته مهم در این روند، انجام مداوم و منظم تمرینات اصلاحی است. در صورتی که شدت درد زیاد باشد، پزشک ممکن است استفاده از بریس کمری را توصیه کند. بریس نوعی کمربند طبی است که دور کمر بسته می شود و با محدود کردن حرکات اضافی، به تثبیت وضعیت مهره‌ها کمک می کند. این وسیله می تواند روند اصلاح انحراف را تسریع کرده و از پیشرفت آن جلوگیری کند. با این حال، تمرینات اصلاحی باید به صورت مستمر در کنار استفاده از بریس ادامه یابد تا بهترین نتیجه درمانی حاصل شود.
با تشخیص زودهنگام بیماری اسکولیوز را کنترل کنید
تشخیص زودهنگام کلید اصلی در کنترل بیماری اسکولیوز است. هرچه این بیماری در مراحل اولیه شناسایی شود، امکان مدیریت آن بدون نیاز به مداخلات تهاجمی بیشتر خواهد بود. با بررسی های منظم و غربالگری در کودکان و نوجوانان، پزشکان می توانند انحراف ستون فقرات را در مراحل ابتدایی شناسایی کنند و با برنامه های درمانی مناسب آن را کنترل کنند. درمان اسکولیوز در این مرحله معمولاً شامل تمرینات اصلاحی برای تقویت عضلات ستون فقرات، فیزیوتراپی تخصصی و در صورت نیاز استفاده از بریس است. هدف از این روش ها تثبیت وضعیت مهره‌ها، جلوگیری از پیشرفت انحراف و حفظ تعادل طبیعی بدن است. پیگیری منظم و رعایت مداوم برنامه درمانی نقش تعیین کننده ای در موفقیت کنترل بیماری دارد و می تواند از نیاز به جراحی در آینده جلوگیری کند.
سوالات متداول در مورد بیماری اسکولیوز
1. آیا بیماری اسکولیوز خطرناک است؟
در بیشتر موارد، بیماری اسکولیوز خفیف است و خطر جدی برای سلامتی ایجاد نمی کند. اما اگر انحراف ستون فقرات پیشرفت کند و درمان نشود، ممکن است باعث درد مزمن، اختلال در عملکرد ریه و قلب یا تغییر در فرم بدن شود. بنابراین تشخیص و پیگیری منظم اهمیت زیادی دارد.
2. آیا اسکولیوز باعث فلج میشود؟
خیر، در اغلب موارد اسکولیوز باعث فلج نمی شود. تنها در موارد بسیار شدید و درمان نشده که فشار زیادی بر نخاع وارد شود، ممکن است خطر آسیب عصبی وجود داشته باشد. درمان به موقع از بروز چنین عوارضی پیشگیری می کند.
3. آیا اسکولیوز ارثی است؟
عوامل ژنتیکی می توانند در بروز اسکولیوز نقش داشته باشند. اگر یکی از اعضای خانواده مبتلا باشد، احتمال بروز این بیماری در فرزندان بیشتر می شود، اما اسکولیوز همیشه ارثی نیست.
4. آیا اسکولیوز در بزرگسالان هم ایجاد می شود؟
بله، اگرچه اغلب موارد در دوران رشد ظاهر می شوند، اما اسکولیوز ممکن است در بزرگسالی نیز بر اثر فرسایش دیسک ها، پوکی استخوان یا مشکلات عضلانی ایجاد شود.
5. آیا می توان با ورزش اسکولیوز را درمان کرد؟
ورزش به تنهایی درمان اسکولیوز محسوب نمی شود، اما تمرینات اصلاحی و فیزیوتراپی می توانند به تقویت عضلات ستون فقرات، بهبود وضعیت بدن و کاهش درد کمک کنند.
6. آیا استفاده از بریس برای همه بیماران اسکولیوز ضروری است؟
خیر، بریس فقط برای بیمارانی تجویز می شود که انحراف ستون فقرات آن ها متوسط است و هنوز در حال رشد هستند. هدف از بریس، جلوگیری از پیشرفت انحراف است، نه درمان کامل آن.
7. آیا اسکولیوز قابل پیشگیری است؟
برخی انواع اسکولیوز مانند نوع مادرزادی قابل پیشگیری نیستند، اما می توان با رعایت وضعیت صحیح بدن، ورزش منظم، غربالگری در سنین رشد و پیگیری پزشکی، از پیشرفت انحراف جلوگیری کرد.
8. آیا اسکولیوز یکی از دلایل کمر درد است؟
بله، یکی از دلایل کمر درد در نوجوانان و بزرگسالان می تواند اسکولیوز باشد. انحنای غیرطبیعی ستون فقرات باعث توزیع نامتعادل فشار بر مهره‌ها و عضلات می شود که در نتیجه، درد یا خستگی در ناحیه کمر ایجاد می کند.
آدرس مطب : تهران، میدان آرژانتین، ابتدای خیابان الوند، ساختمان مرکزی پزشکان،طبقه اول
تلفن : 88670088 - 021نظرات کاربران درباره این مطلب :حمید چگینی [ 1402-08-07 ] سلام آقای دکتر .من ۲۰ سال پیش اسکلولیز داشتم و عمل کردم دور مهره های کمرم را پلاتین انداختم الان مدتی هست که اذیتم میکند میخاستم ببینم ایا میشود که پلاتینها را دربیاورم چون الان من ۳۹ سال سن دارم .ممنون
اگر سوال دارید اینجا بپرسید
برای متن سوال فقط از حروف فارسی استفاده کنید . حداکثر طول مجاز برای متن 500 کاراکتر است .
در صورت ثبت شماره تلفن و آدرس ایمیل ، پس از پاسخگویی به شما اطلاع داده میشود. این اطلاعات محرمانه است و در سایت نمایش داده نمیشود.
فقط فایل تصویری با فرمت JPG امکان ارسال دارد و حداکثر حجم فایل 200 کیلو بایت است.
