آشنایی با علل و علائم انواع لگن درد و روش تشخیص آنها
درد لگن یکی از شایعترین مشکلات اسکلتیعضلانی است که در هر سنی میتواند رخ دهد و علل بسیار متفاوتی دارد؛ از مشکلات ساده عضلانی تا بیماریهای مهم مفصلی، عصبی، عفونی و حتی اختلالات زنان و دستگاه ادراری. این درد میتواند روی راهرفتن، نشستن طولانی، خمشدن، بالا رفتن از پلهها و حتی کیفیت خواب تأثیر بگذارد.
برای اینکه بتوانید علت اصلی لگن درد را تشخیص دهید، در این مقاله بهطور کامل به انواع درد لگن، علائم، علل شایع و روشهای تشخیص و درمان آن میپردازیم تا ابهامی در ذهن شما باقی نماند.
آناتومی لگن
لگن (Pelvis) ساختاری استخوانیعضلانی است که وزن بدن را به اندامهای تحتانی منتقل میکند و مسئول حرکت، تعادل و حمایت از اندامهای داخلی است. بخشهای اصلی لگن شامل موارد زیر است:
- استخوانهای لگنی: ایلیوم، ایسکیوم و پوبیس که با هم حلقه لگنی را تشکیل میدهند.
- مفصل ران (Hip Joint): یک مفصل گویوکاسهای که از مهمترین مفاصل بدن برای راهرفتن و حرکت است.
- عضلات: عضلات سرینی، ایلیوپسواس، همسترینگ، عضلات کف لگن و عضلات کمری که مسئول حرکت و ثبات لگن هستند.
- عصبها: عصب سیاتیک، فمورال، اوبتوراتور و شبکه عصبی کمریخاجی که نقش مهمی در انتقال حس و حرکت دارند.
اندامهای داخلی:
- در زنان: تخمدان، رحم، لولههای رحمی
- در مردان: پروستات، وزیکول سمینال
- در هر دو جنس: مثانه، روده، آپاندیس
به دلیل همین پیچیدگی، درد لگن ممکن است از عضلات، مفاصل، اعصاب یا اندامهای داخلی ایجاد شود.
برای مطالعه بیشتر بخوانید: درد مزمن لگن چیست و چگونه درمان میشود؟
شایع ترین علل درد لگن
در این بخش تمام علتهای مهم درد لگن را با توضیحات کامل و دقیق میخوانید. هر علت بهصورت جداگانه و با شرح الگوی درد، علائم اختصاصی و دلیل ایجاد آن بررسی شده است.
۱) آرتروز لگن
آرتروز لگن یکی از شایعترین علل درد لگن در بزرگسالان است و معمولاً در سنین بالای ۴۰ سال بروز پیدا میکند. در این بیماری، غضروف مفصل ران بهتدریج فرسوده میشود و تماس مستقیم استخوانها باعث درد و التهاب میگردد. درد آرتروز معمولاً عمقی و در ناحیه کشالهران احساس میشود و با فعالیتهایی مثل راهرفتن طولانی، بالا رفتن از پلهها یا ایستادن تشدید میشود. از ویژگیهای بارز این بیماری خشکی صبحگاهی است که پس از چند دقیقه حرکت بهتر میشود. بسیاری از بیماران هنگام خم شدن یا چرخاندن لگن احساس گیرکردگی یا صدای تقتق دارند. درد آرتروز بهصورت تدریجی شروع میشود و معمولاً روند پیشرونده دارد.
۲) بورسیت لگن (التهاب بورس)
بورسها کیسههای کوچکی هستند که بین تاندونها و استخوان قرار میگیرند و نقش ضربهگیر دارند. التهاب این کیسهها بهخصوص در ناحیه تروکانتر بزرگ (کنار لگن) باعث درد سوزشی و تیرکشنده در قسمت بیرونی لگن میشود. این درد برخلاف آرتروز معمولاً در کنار لگن و روی برجستگی استخوان ران احساس میشود و هنگام خوابیدن روی پهلوی درگیر، بالا رفتن از پلهها یا راهرفتن طولانی بدتر میشود. بیمار در لمس قسمت خارجی لگن احساس درد شدیدی دارد و گاهی درد به طرف ران و زانو نیز انتشار پیدا میکند. علت بورسیت معمولاً استفاده بیشازحد از عضلات لگن، ضعف عضلانی، اختلاف طول پاها یا ضربه مستقیم است.
۳) التهاب تاندونها و آسیب عضلانی
التهاب تاندونها (تاندینوپاتی) و آسیبهای عضلانی از علل بسیار شایع درد لگن بهخصوص در افراد فعال و ورزشکار هستند. بسته به اینکه کدام عضله درگیر باشد، الگوی درد نیز متفاوت است. التهاب تاندون ایلیوپسواس باعث درد در جلوی لگن میشود که هنگام بالا آوردن پا یا بلندشدن از نشستن افزایش مییابد. التهاب عضلات سرینی درد را بیشتر در پشت لگن و نزدیک باسن ایجاد میکند. آسیب عضلات اداکتور معمولاً کشالهران را درگیر میکند و درد هنگام باز کردن پاها یا دویدن بیشتر میشود. این دردها معمولاً با فعالیت بدتر و با استراحت بهتر میشوند و ممکن است با ضعف عضلانی یا محدودیت حرکتی همراه باشند.
۴) شکستگی لگن یا مفصل ران
شکستگی در ناحیه لگن یک علت جدی و معمولاً اورژانسی است که بیشتر در سالمندان یا افراد مبتلا به پوکی استخوان رخ میدهد. درد شکستگی بسیار شدید است و بیمار معمولاً قادر به ایستادن یا راهرفتن نیست. ضربه یا زمینخوردگی مهمترین عامل بروز آن است، اما در پوکی استخوانهای شدید حتی ضربه خفیف نیز میتواند باعث شکستگی شود. پا در سمت آسیبدیده ممکن است کمی کوتاهتر یا چرخیده دیده شود و ناحیه لگن به لمس بسیار دردناک است. این درد برخلاف دردهای عضلانی یا مفصلی با کوچکترین حرکت تشدید میشود و بدون ایجاد حادثه معمولاً رخ نمیدهد.
۵) فتق کشالهران (اینگوینال)
فتق کشالهران زمانی رخ میدهد که بخشی از روده یا بافت چربی از یک نقطه ضعیف در دیواره شکم بیرونزدگی پیدا کند. این فتق میتواند باعث درد مبهم، سوزشی یا کششی در ناحیه کشالهران و جلوی لگن شود. درد اغلب هنگام بلند کردن اجسام سنگین، سرفه، عطسه یا ایستادن طولانی افزایش پیدا میکند. در بسیاری از بیماران هنگام ایستادن یا فشار آوردن، یک برجستگی کوچک در کشالهران دیده یا لمس میشود. اگر این برجستگی گیر بیفتد (فتق خفهشده)، درد شدید و تهوع ایجاد میشود که نیازمند مراجعه فوری است.
۶) مشکلات ستون فقرات (دیسک و سیاتیک)
گاهی منشاء درد لگن خود لگن نیست بلکه از ستون فقرات نشأت میگیرد. بیرونزدگی دیسک کمری یا فشار روی عصب سیاتیک باعث درد تیرکشنده از کمر به باسن، لگن و پشت ران میشود. این درد معمولاً با نشستن طولانی، خم شدن یا بلند کردن اجسام سنگین تشدید میگردد و میتواند با بیحسی، مورمور یا ضعف پا همراه باشد. دردی که از دیسک ایجاد میشود معمولاً الگوی مشخصی دارد: از قسمت پایین کمر شروع شده و به سمت لگن و پاها امتداد مییابد. در برخی بیماران، درد لگن تنها علامت اولیه مشکل ستون فقرات است.
۷) عفونت مفصل یا استخوان
عفونت مفصل ران (سپتیک آرتریت) و عفونت استخوان لگن (استئومیلیت) از مهمترین و خطرناکترین علل درد لگن هستند. این درد معمولاً بهصورت شدید، مداوم و غیرقابلتحمل است و با علائمی مانند تب، لرز، خستگی و ناتوانی کامل در حرکت مفصل همراه میشود. بیمار احساس میکند مفصل داغ، متورم و بسیار حساس شده است. عفونتها باید فوراً درمان شوند زیرا در صورت تأخیر میتوانند باعث تخریب دائمی مفصل شوند. عفونتهای لگنی داخلی مانند بیماری التهابی لگن (PID) نیز میتوانند درد لگنی ایجاد کنند که معمولاً همراه با ترشحات غیرطبیعی یا درد هنگام ادرار است.
۸) بیماریهای روماتیسمی
روماتیسم مفصلی و اسپوندیلیت آنکیلوزان از بیماریهایی هستند که میتوانند مفاصل لگن را درگیر کنند و معمولاً درد را بهصورت دوطرفه ایجاد میکنند. ویژگی مهم این بیماریها سفتی صبحگاهی طولانیمدت است که با حرکت بهتر و با استراحت بدتر میشود. این درد معمولاً تدریجی است و ممکن است با علائم دیگری مانند خستگی، درد سایر مفاصل یا التهاب ستون فقرات همراه باشد. در صورت عدم درمان، این بیماریها میتوانند موجب محدودیت شدید حرکتی و تغییر شکل مفصل شوند.
۹) نقرس
نقرس معمولاً با درد مفصل شست پا شناخته میشود، اما در برخی افراد میتواند مفصل ران و لگن را نیز درگیر کند. درد نقرسی ناگهانی، شدید و همراه با گرمی، قرمزی و ورم است. بیمار احساس میکند مفصل درگیر «میسوزد» یا ضربان دارد. این بیماری در اثر افزایش اسیداوریک بدن ایجاد میشود و معمولاً با مصرف غذاهای پرپروتئین، الکل یا بیماریهای زمینهای تشدید میشود.
۱۰) سندرم پیریفورمیس (گیر افتادن عصب سیاتیک)
در این بیماری عضله پیریفورمیس که در عمق باسن قرار دارد، دچار اسپاسم یا التهاب میشود و عصب سیاتیک را تحت فشار قرار میدهد. نتیجه آن درد تیرکشنده از وسط باسن به سمت لگن و ران است. این درد معمولاً با نشستن طولانی یا رانندگی افزایش پیدا میکند و بیمار احساس میکند در باسن یک «گره» یا «فشار» وجود دارد. تفاوت این درد با دیسک کمر در این است که درد معمولاً از باسن شروع میشود و لزوماً درد کمری ندارد.
۱۱) التهاب اندامهای داخلی لگن
گاهی علت درد لگن به ساختارهای داخلی مربوط است. التهاب مثانه (سیستیت) میتواند باعث درد در وسط لگن همراه با سوزش ادرار شود. مشکلات روده مانند کولیت یا یبوست شدید موجب درد مبهم و ممتد در قسمت پایین شکم و لگن میشوند. در زنان، التهاب رحم یا تخمدانها باعث درد یکطرفه یا وسط لگن همراه با درد هنگام قاعدگی یا رابطه جنسی میشود. در مواردی مانند آپاندیسیت نیز درد ابتدا مبهم است اما بهتدریج شدید شده و بیشتر سمت راست لگن احساس میشود.
علت درد لگن در مردان
درد لگن در مردان میتواند از ساختارهای عضلانیاسکلتی، عصبی، دستگاه تناسلیادراری یا حتی اندامهای داخلی نشأت بگیرد. برخلاف تصور، بسیاری از دردهای لگنی در مردان ارتباط مستقیم با پروستات یا فتق دارند و گاهی نیز مشکلات ستون فقرات یا آسیبهای ورزشی عامل اصلی بروز آن هستند. در ادامه هر کدام از علل بهصورت کامل و توضیحی بررسی شدهاند.
پروستاتیت یا بزرگی پروستات
پروستات ملتهب یا بزرگشده یکی از شایعترین دلایل درد لگن در مردان است. پروستات در پایین لگن و پشت مثانه قرار دارد و زمانی که التهاب یا عفونت پیدا میکند، فشار قابلتوجهی به لگن و کف لگن وارد میکند. این درد معمولاً بهصورت مبهم، عمیق و آزاردهنده در زیر شکم، وسط لگن یا ناحیه پرینه احساس میشود. مردانی که دچار پروستاتیت هستند اغلب همراه با درد لگن، علائمی مانند سوزش ادرار، تکرر ادرار، درد هنگام نشستن طولانی یا احساس سنگینی در لگن دارند. در موارد عفونی، درد میتواند ناگهانی و شدید باشد.
فتق کشالهران (اینگوینال)
فتق کشالهران زمانی رخ میدهد که بخشی از بافت داخلی شکم از یک نقطه ضعیف دیواره شکم بیرونزدگی پیدا میکند. این مشکل در مردان بسیار شایعتر است به دلیل مسیر عبور طناب بیضه. درد فتق معمولاً به شکل درد کششی، سوزشی یا احساس فشار در ناحیه کشالهران و جلوی لگن ایجاد میشود و هنگام بلند کردن اجسام، سرفه یا ایستادن طولانی بدتر میشود. در بسیاری از بیماران هنگام ایستادن یک برجستگی ظریف در کشالهران دیده یا لمس میشود که با خوابیدن کاهش مییابد. اگر این برجستگی گیر بیفتد، درد شدید و تهوع ایجاد میشود و نیاز به درمان فوری دارد.
آسیبهای عضلانی و ورزشی
فعالیتهای ورزشی مانند فوتبال، دویدن، بدنسازی یا حوادث ناگهانی میتوانند باعث کشیدگی یا پارگی عضلات اطراف لگن شوند. شایعترین عضلات درگیر در مردان شامل اداکتورها (کشالهران)، همسترینگ و عضلات سرینی هستند. درد این آسیبها معمولاً به صورت درد تیز، کششی یا ضرباندار در کشالهران یا پشت لگن احساس میشود و هنگام دویدن، چرخش ناگهانی یا باز کردن پاها تشدید میگردد. گاهی سفتی عضلانی، ضعف یا کبودی نیز همراه درد وجود دارد.
التهاب اپیدیدیم یا مشکلات بیضه
گاهی درد لگن در مردان اصلاً منشأ عضلانی یا مفصلی ندارد، بلکه از بیضهها به لگن انتشار پیدا میکند. التهاب اپیدیدیم یا بیضه میتواند باعث درد در بیضه و قسمت پایین لگن شود. این درد اغلب با تورم بیضه، درد هنگام لمس، و گاهی تب همراه است. مردان ممکن است ابتدا تصور کنند این درد لگنی است در حالی که منشأ اصلی آن در دستگاه تناسلی قرار دارد.
مشکلات ستون فقرات (دیسک و سیاتیک)
بیرونزدگی دیسک کمر یا فشار بر عصب سیاتیک میتواند درد لگنی در مردان ایجاد کند. درد معمولاً از کمر شروع شده و به باسن، لگن و پا تیر میکشد. این نوع درد به صورت تیرکشنده، برقآسا یا همراه با گزگز است و با نشستن طولانی یا خم شدن تشدید میشود. اگر عصب بیشتر تحت فشار باشد، بیحسی یا ضعف پا نیز ممکن است ایجاد شود.
علت درد لگن در زنان
علت درد لگن در زنان طیف بسیار گستردهتری دارد زیرا علاوه بر علل عضلانیاسکلتی، اختلالات مربوط به رحم، تخمدانها، لولههای رحمی و سیستم تناسلی نیز در این ناحیه وجود دارند. به همین دلیل توضیح دقیق الگوی درد، زمان شروع و علائم همراه میتواند در تشخیص بسیار کمککننده باشد.
کیست تخمدان
کیستهای تخمدان بسته به اندازه، محل قرارگیری یا پیچخوردگی ممکن است باعث درد لگنی شوند. درد کیست معمولاً در یک سمت لگن احساس میشود و ممکن است از حالت درد خفیف و مبهم تا درد ناگهانی و شدید (در صورت پارگی یا پیچخوردگی) متغیر باشد. بسیاری از زنان درد را قبل از قاعدگی یا هنگام تخمکگذاری بیشتر احساس میکنند.
اندومتریوز
اندومتریوز یکی از مهمترین علل درد مزمن لگن در زنان است. در این بیماری بافتی مشابه بافت داخلی رحم در خارج از آن رشد میکند و باعث التهاب و چسبندگی میشود. درد اندومتریوز معمولاً عمقی، مداوم و شدید است و پیش از قاعدگی یا حین آن بدتر میشود. بسیاری از زنان درد هنگام رابطه جنسی یا درد هنگام دفع نیز دارند.
بیماری التهابی لگن (PID)
PID یک نوع عفونت در اندامهای داخلی لگن و معمولاً در اثر انتشار عفونت از واژن یا دهانه رحم ایجاد میشود. این بیماری درد شدیدی در قسمت پایین شکم و لگن ایجاد میکند که اغلب همراه با تب، ترشحات غیرطبیعی، درد هنگام نزدیکی و حساسیت لگن است. اگر درمان نشود، میتواند موجب چسبندگی لولهها و ناباروری شود.
دردهای قاعدگی و تخمکگذاری
بسیاری از زنان در دوران قاعدگی یا هنگام تخمکگذاری درد لگنی تجربه میکنند. این دردها معمولاً به صورت انقباضی، تیرکشنده یا مبهم هستند و ممکن است به پایین کمر یا رانهای داخلی انتشار پیدا کنند. شدت درد در افراد مختلف متفاوت است و معمولاً با شروع خونریزی یا پایان تخمکگذاری کاهش پیدا میکند.
بارداری و تغییرات لگنی
در دوران بارداری به دلیل تغییرات هورمونی و افزایش وزن جنین، رباطهای لگنی شلتر میشوند و مفصل ران و ساکروایلیاک تحت فشار بیشتری قرار میگیرند. این وضعیت باعث درد در قسمت جلو، کنار یا پشت لگن میشود. برخی زنان هنگام راهرفتن، چرخیدن در رختخواب یا بالا رفتن از پلهها درد بیشتری احساس میکنند.
افتادگی رحم یا مثانه
افتادگی رحم یا مثانه زمانی رخ میدهد که عضلات کف لگن ضعیف میشوند و اندامها به سمت پایین حرکت میکنند. این وضعیت باعث درد و فشار در مرکز لگن، احساس سنگینی یا حتی درد هنگام رابطه جنسی میشود. برخی زنان احساس میکنند جسمی در واژن قرار دارد یا درد با ایستادن طولانی بیشتر میشود.
علائم درد لگن
- درد در کشالهران یا عمق مفصل ران: این نوع درد معمولاً به علت آرتروز، التهاب مفصل یا مشکلات عضلانی عمیق ایجاد میشود و هنگام راهرفتن، ایستادن یا چرخاندن لگن تشدید میشود.
- درد در کنار لگن یا سمت خارجی ران: معمولاً ناشی از بورسیت یا التهاب تاندونهای اطراف لگن است و هنگام خوابیدن روی پهلوی درگیر شدیدتر میشود.
- درد تیرکشنده به پا یا باسن: زمانی رخ میدهد که عصب سیاتیک یا اعصاب کمری تحت فشار قرار بگیرند؛ درد ممکن است همراه با گزگز یا بیحسی باشد.
- سفتی یا کاهش دامنه حرکتی لگن: بیشتر در بیماریهای مفصلی مانند آرتروز دیده میشود و حرکت لگن را محدود میکند.
- درد هنگام نشستن یا ایستادن طولانی: معمولاً در مشکلات عضلانی، التهاب کف لگن یا درگیری عصب سیاتیک بروز میکند.
- تورم، گرمی یا التهاب واضح در لگن: در مشکلات عفونی یا التهاب شدید مفصل دیده میشود و باید جدی گرفته شود.
- درد همراه با علائم ادراری یا تناسلی: مثلاً سوزش، تکرر ادرار یا ترشحات غیرطبیعی که معمولاً مرتبط با عفونتهای زنان یا پروستات است.
- درد همراه با علائم گوارشی: مانند نفخ، تهوع یا درد پایین شکم که معمولاً در مشکلات روده یا التهاب اندامهای داخلی لگن دیده میشود.
تشخیص علت درد لگن چگونه انجام می شود؟
تشخیص علت درد لگن فقط با یک معاینه ساده امکانپذیر نیست؛ چون منشأ این درد میتواند از مفصل ران، عضلات، استخوانها، اعصاب، ستون فقرات، اندامهای داخلی یا حتی دستگاه تناسلی باشد. به همین دلیل پزشک یک مسیر کاملاً مرحلهبهمرحله را دنبال میکند تا دقیقترین علت مشخص شود و درمان اشتباه انجام نشود. روند تشخیص معمولاً شامل مراحل زیر است:
- شرح حال دقیق: محل درد، نوع درد، مدت، عوامل تشدیدکننده و علائم همراه بررسی میشود.
- معاینه فیزیکی لگن: دامنه حرکت، نقاط حساس و الگوی درد مشخص میگردد.
- تصویربرداری: X-Ray برای آرتروز و شکستگی، MRI برای عضلات و تاندونها، سونوگرافی برای بورسیت و فتق.
- آزمایش خون: برای تشخیص عفونت، التهاب شدید یا روماتیسم.
- ارزیابی اندامهای داخلی: در صورت شک به مشکلات زنان، پروستات، مثانه یا دستگاه گوارش انجام میشود.
چه زمانی برای تشخیص علت درد لگن به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر موارد زیر را دارید، مراجعه فوری توصیه میشود:
🔸 درد شدید و ناگهانی
🔸 ناتوانی در ایستادن یا راه رفتن
🔸 تب و لرز
🔸 درد پس از زمینخوردگی
🔸 درد مداوم بیش از دو هفته
🔸 درد همراه با بیحسی یا تیرکشیدن پا
🔸 درد در بارداری
برای مطالعه بیشتر بخوانید: درمان درد لگن
درمان درد لگن
روشهای درمان شامل:
- داروهای ضدالتهاب
- فیزیوتراپی
- تزریقهای تخصصی از جمله پی آر پی لگن (انکر کاملاً طبیعی)
- تمرینات تقویتی
- گرماسرما درمانی
- در موارد شدید: جراحی تعویض مفصل ران
آمپول برای درد لگن
آمپولهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs):
مانند دیکلوفناک یا کتورولاک که برای کاهش درد و التهاب مفیدند و اثر سریع دارند.
تزریق کورتیکواستروئید داخل مفصل:
برای بیمارانی که التهاب شدید مفصل یا بورس دارند بسیار موثر است و میتواند چند ماه درد را کاهش دهد.
تزریق بیحسی موضعی:
معمولاً برای بلوک عصبی یا تسکین دردهای عصبی بهکار میرود و اثر کوتاهمدت اما فوری دارد.
تزریق اپیوئیدی (در موارد خاص):
برای دردهای بسیار شدید و فقط تحت نظر پزشک متخصص استفاده میشود.
سوالات متداول در مورد علت درد لگن
آیا درد لگن همیشه از مفصل ران است؟
خیر. ممکن است منشاء عضلانی، عصبی، زنانگی، گوارشی یا کمری داشته باشد.
آیا درد لگن میتواند به پا تیر بکشد؟
بله؛ در مشکلات عصبی مانند سیاتیک.
آیا درد لگن نشانه آرتروز است؟
یکی از علل مهم است اما تنها علت نیست.
آدرس مطب : تهران، میدان آرژانتین، ابتدای خیابان الوند، ساختمان مرکزی پزشکان،طبقه اول
تلفن : 88670088 - 021نظرات کاربران درباره این مطلب :مرضیه روستایی [ 1401-11-30 ] سلام اقای دکتر خسته نباشید من چند ساله دل دردای بدی دارم حتی اگه کسی به زیر نافم دست بزنه جیغ میزنم پریودای شدید دارم و موقع نزدیکی فقط درد میکشم اینها میتونه علایم چه مریضی باشه ؟
سیدعیسی فروتن [ 1401-10-14 ] باسلام وخسته نباشیدمن مدت دوسال است درناحیه لگن پای راست دردشدید دارم که الته اویل کم بود وبه مرور زیاد شد باگرفتن ام ارای وعکس دکتراورلوژی گفتند ارتروز شدید است وداروی نقرص دادند ولی بجز اشکال درگوارش مشگلی حل نشد ممنون ازشما که تقریبا مشکل برملا شد
اگر سوال دارید اینجا بپرسید
برای متن سوال فقط از حروف فارسی استفاده کنید . حداکثر طول مجاز برای متن 500 کاراکتر است .
در صورت ثبت شماره تلفن و آدرس ایمیل ، پس از پاسخگویی به شما اطلاع داده میشود. این اطلاعات محرمانه است و در سایت نمایش داده نمیشود.
فقط فایل تصویری با فرمت JPG امکان ارسال دارد و حداکثر حجم فایل 200 کیلو بایت است.



