درد سیاتیک چیست؟ علت و روش های تشخیص کمردرد سیاتیک
درد سیاتیک یکی از شایع‌ترین دلایل مراجعه بیماران به کلینیک‌های درد است. این عارضه به دلیل تحت فشار قرار گرفتن عصب سیاتیک به وجود می‌آید و می‌تواند از کمر به باسن و پاها تیر بکشد. دانستن اینکه درد سیاتیک چیست، چه علائمی دارد و چگونه درمان میشود به افراد کمک می‌کند تا سریع‌تر بهبودی پیدا کنند. در این مقاله به طور کامل به علت‌ها، علائم، روش‌های تشخیص، درمان و راهکارهای جلوگیری از این بیماری می‌پردازیم.
درد سیاتیک چیست؟
درد سیاتیک یکی از شایع‌ترین انواع کمردرد است که در اثر فشار یا التهاب بر عصب سیاتیک ایجاد میشود. عصب سیاتیک طولانی‌ترین عصب بدن است و از ناحیه پایین ستون فقرات تا باسن و پشت ران و ساق پا امتداد دارد. هنگامی که این عصب در مسیر خود تحت فشار قرار گیرد یا تحریک شود، درد شدیدی ایجاد می‌کند که ممکن است از کمر تا پا تیر بکشد. شدت این درد در افراد مختلف متفاوت است و می‌تواند از احساس گزگز و بی‌حسی تا درد شدید و ناتوان‌کننده متغیر باشد. در واقع، درد سیاتیک به‌خودی‌خود یک بیماری نیست، بلکه نشانه‌ای از وجود مشکلی در ستون فقرات یا اعصاب کمری است.
درد سیاتیک سمت راست
گاهی بیماران تنها در سمت راست کمر و پا دچار درد سیاتیک می‌شوند که می‌تواند به دلیل فتق دیسک یا مشکلات مفصلی همان سمت باشد.
درد سیاتیک سمت چپ
درد در سمت چپ بدن نیز به همان دلایل ایجاد میشود و تفاوتی در ماهیت بیماری ندارد، اما شدت درد و محل انتشار آن ممکن است متفاوت باشد.
علت درد سیاتیک
مهم‌ترین علت درد سیاتیک، بیرون زدگی یا فتق دیسک بین مهره‌ای است که موجب فشار مستقیم بر ریشه‌های عصب سیاتیک میشود. این اتفاق اغلب در اثر حرکات نادرست، بلند کردن اجسام سنگین یا نشستن طولانی‌مدت روی صندلی‌های غیراستاندارد رخ می‌دهد.
عوامل دیگر شامل تنگی کانال نخاعی، لغزش مهره‌ها (اسپوندیلولیستزیس)، التهاب عضله پیریفورمیس در لگن، یا حتی آرتروز ستون فقرات هستند که همگی می‌توانند مسیر عصب سیاتیک را تحت فشار قرار دهند.
در زنان باردار نیز به دلیل تغییرات هورمونی و افزایش فشار بر ستون فقرات، درد سیاتیک پدیده‌ای شایع است. چاقی، ضعف عضلات شکم و کمر، و سبک زندگی کم‌تحرک از دیگر عواملی هستند که احتمال بروز این درد را افزایش می‌دهند.
علائم درد سیاتیک
علائم درد سیاتیک معمولاً با درد پایین کمر آغاز میشود که به‌صورت تیرکشنده به باسن، پشت ران و گاهی تا ساق یا کف پا انتشار پیدا می‌کند. این درد ممکن است از خفیف و مبهم تا شدید و سوزاننده متغیر باشد و در برخی افراد فقط در یک پا احساس شود.
از مهم‌ترین علائم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کمردردی که به باسن و پا تیر میکشد
- تشدید درد هنگام نشستن طولانی، عطسه یا سرفه
- احساس بی‌حسی یا ضعف در پاها
- مورمور یا گزگز در اندام تحتانی
- شروع ناگهانی درد که ممکن است هفته‌ها ادامه داشته باشد
چه کسانی در معرض ابتلا به درد سیاتیک هستند؟
برخی افراد به‌دلیل ویژگی‌های جسمی، سنی یا شرایط خاص زندگی، بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به درد سیاتیک قرار دارند. این عارضه معمولاً در افراد بین ۳۰ تا ۵۰ سال شایع‌تر است، زیرا در این سنین تغییرات تدریجی در ساختار دیسک‌های بین مهره‌ای و ستون فقرات آغاز میشود و احتمال بیرون‌زدگی یا آسیب به عصب سیاتیک بیشتر می‌گردد. در بسیاری از موارد، این تغییرات همراه با علائم دیسک کمر مانند درد مزمن در پایین کمر، گزگز پا یا بی‌حسی اندام تحتانی ظاهر می‌شوند و می‌توانند پیش‌زمینه‌ای برای بروز سیاتیک باشند.
دوران بارداری نیز یکی از دوره‌هایی است که زنان ممکن است به‌طور موقت دچار درد سیاتیک شوند. در این دوران، افزایش وزن و فشار رحم بر روی اعصاب ناحیه لگن می‌تواند باعث تحریک یا فشردگی عصب سیاتیک شود و درد از ناحیه کمر تا پاها انتشار پیدا کند.
همچنین، مشکلات ستون فقرات از قبیل بیرون‌زدگی دیسک بین مهره‌ای، تنگی کانال نخاعی یا تغییرات تخریبی ناشی از آرتروز از مهم‌ترین دلایل بروز این درد محسوب می‌شوند. این تغییرات به مرور زمان یا در اثر فعالیت‌های نادرست ایجاد می‌شوند و باعث فشار مستقیم بر عصب سیاتیک می‌گردند.
به‌طور کلی، ترکیبی از افزایش سن، تغییرات ساختاری ستون فقرات، بارداری و سبک زندگی کم‌تحرک از مهم‌ترین عواملی است که خطر ابتلا به درد سیاتیک را در افراد افزایش می‌دهد.
تشخیص درد سیاتیک
برای تشخیص دقیق از مراحل زیر استفاده میشود:
معاینه بالینی
در اولین گام، پزشک با بررسی وضعیت فیزیکی بیمار، نوع و محل دقیق درد را ارزیابی می‌کند. در این مرحله، تست‌هایی مانند بلند کردن پای صاف (Straight Leg Raise)، بررسی دامنه حرکتی ستون فقرات و ارزیابی قدرت عضلات و رفلکس‌ها انجام میشود.
از طریق این معاینه، پزشک می‌تواند تشخیص دهد که درد از ناحیه عضلات، مفاصل یا خود عصب سیاتیک منشاء می‌گیرد. همچنین میزان بی‌حسی، گزگز یا ضعف عضلانی در مسیر عصب بررسی میشود تا محل دقیق درگیری مشخص گردد.
تصویربرداری (MRI یا CT)
در مرحله بعد، برای مشاهده دقیق ساختار ستون فقرات از روش‌های تصویربرداری مانند MRI یا سی‌تی‌اسکن (CT Scan) استفاده میشود. MRI دقیق‌ترین روش برای تشخیص فتق یا بیرون‌زدگی دیسک، تنگی کانال نخاعی یا التهاب‌های اطراف عصب سیاتیک است.
سی‌تی‌اسکن نیز در مواقعی که MRI در دسترس نباشد یا نیاز به بررسی استخوان‌ها باشد، کاربرد دارد. این تصاویر به پزشک کمک می‌کند تا علت فشردگی عصب و میزان آسیب‌دیدگی بافت‌ها را با دقت بیشتری مشخص کند.
تست‌های آزمایشگاهی
در برخی شرایط، به‌ویژه زمانی که پزشک به عفونت، التهاب، بیماری‌های متابولیکی یا تومورهای ستون فقرات مشکوک باشد، ممکن است آزمایش‌های خونی یا سایر تست‌های تخصصی درخواست شود.
درمان درد سیاتیک
درمان سیاتیک بسته به شدت علائم و علت بیماری متفاوت است. هدف اصلی درمان، کاهش التهاب، تسکین درد، و پیشگیری از آسیب بیشتر به عصب سیاتیک است. پزشک متخصص بر اساس نوع درگیری عصب و وضعیت بیمار، ترکیبی از درمان‌های غیرجراحی یا در موارد خاص، درمان‌های مداخله‌ای و جراحی را توصیه می‌کند.
گرما و سرما درمانی
در مراحل اولیه درد، استفاده متناوب از کیسه یخ و پد گرم‌کن می‌تواند التهاب را کاهش داده و اسپاسم عضلانی را تسکین دهد. سرما درمانی موجب کاهش التهاب و تورم میشود، در حالی‌که گرما درمانی به بهبود گردش خون در عضلات و کاهش گرفتگی‌ها کمک می‌کند. توصیه میشود این روش‌ها در دوره‌های کوتاه (حداکثر ۲۰ دقیقه) و به صورت متناوب انجام شوند.
دارو درمانی
در مواردی که درد شدیدتر است، پزشک ممکن است از داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن برای کاهش درد و التهاب استفاده کند. در صورت اسپاسم عضلانی، داروهای شل‌کننده عضلات تجویز می‌شوند. در برخی بیماران با درد مداوم یا التهاب شدید، تزریق استروئید در ناحیه نزدیک به عصب (تزریق اپیدورال) می‌تواند موجب تسکین طولانی‌مدت شود.
فعالیت و ورزش‌های کششی
انجام ورزش‌های کششی و تقویتی زیر نظر فیزیوتراپیست نقش مهمی در بهبود درد سیاتیک دارد. حرکات اصلاحی باعث تقویت عضلات مرکزی بدن (کمر و شکم) می‌شوند و فشار روی ستون فقرات را کاهش می‌دهند. همچنین انجام فعالیت بدنی منظم از خشک شدن مفاصل جلوگیری کرده و روند بهبود را تسریع می‌کند. استراحت طولانی‌مدت توصیه نمیشود، زیرا می‌تواند علائم را بدتر کند.
اقدامات مداخله‌ای
در صورتی که درمان‌های معمولی تأثیر کافی نداشته باشند، پزشک ممکن است از درمان‌های مداخله‌ای مانند تزریق استروئید اپیدورال یا بلوک عصبی استفاده کند. این روش‌ها با کاهش التهاب در اطراف عصب سیاتیک، به تسکین درد و بهبود عملکرد حرکتی کمک می‌کنند. معمولاً این درمان‌ها در محیط کلینیکی و تحت هدایت تصویربرداری انجام می‌شوند.
جراحی
در موارد نادر که درد سیاتیک با درمان‌های غیرجراحی بهبود نمی‌یابد یا در صورت وجود فشار شدید بر عصب که باعث ضعف یا بی‌حسی قابل‌توجه در پا شده است، جراحی ستون فقرات توصیه میشود. نوع جراحی بسته به علت اصلی (مانند برداشتن بخش بیرون‌زده دیسک یا آزادسازی عصب در تنگی کانال نخاعی) متفاوت است. هدف از جراحی، رفع فشار از روی عصب و بازگرداندن عملکرد طبیعی آن است.
به نقل از وبسایت mayoclinic.org :
Surgeons can remove the bone spur or the portion of the herniated disk that's pressing on the nerve. But surgery is usually done only when sciatica causes severe weakness, loss of bowel or bladder control, or pain that doesn't improve with other treatments.
ترجمه فارسی :
جراحان می‌توانند زائده‌ی استخوانی یا بخش بیرون‌زده‌ی دیسک را که بر عصب فشار وارد می‌کند، بردارند. اما جراحی معمولاً فقط زمانی انجام میشود که درد سیاتیک باعث ضعف شدید، از دست دادن کنترل ادرار یا مدفوع، یا درد مداومی شود که با سایر روش‌های درمانی بهبود پیدا نمی‌کند.
جلوگیری از درد سیاتیک
راهکارهای ساده‌ای برای پیشگیری وجود دارد:
- حفظ وزن مناسب
- انجام ورزش‌های کششی و تقویتی
- نشستن و ایستادن صحیح
- اجتناب از بلند کردن اجسام سنگین به شکل نادرست
چه زمانی برای درد سیاتیک به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورتی که درد سیاتیک بیش از چند روز ادامه پیدا کند، با ضعف، گزگز یا بی‌حسی در پا همراه باشد، یا انجام فعالیت‌های روزمره را مختل کند، لازم است حتماً تحت بررسی تخصصی قرار گیرید. دکتر علی نقره‌کار، متخصص درد، با بهره‌گیری از روش‌های نوین غیرجراحی می‌تواند علت دقیق درد سیاتیک شما را شناسایی کرده و درمانی مؤثر و ایمن ارائه دهد. برای جلوگیری از پیشرفت علائم و بازگشت به زندگی بدون درد، مراجعه به موقع بسیار اهمیت دارد.
🔹 اگر شما یا اطرافیانتان دچار درد سیاتیک هستید و به دنبال درمان قطعی هستید،
همین حالا برای مشاوره تخصصی در کلینیک درد دکتر علی نقره‌کار اقدام کنید:
☎️ 77 6700 88 - 88 6700 88
📞 0 72 72 72 0910
🌐 نوبت اینترنتی از دکتر نقره کار
سوالات متداول در مورد درد سیاتیک
1. درد سیاتیک چقدر طول میکشد؟
مدت زمان بهبودی درد سیاتیک بسته به علت و شدت آن متفاوت است، اما در بیشتر موارد بین ۶ تا ۸ هفته طول میکشد تا علائم به‌تدریج کاهش یابد. در برخی بیماران، به‌ویژه در صورت وجود فتق دیسک شدید یا مشکلات ساختاری در ستون فقرات، ممکن است روند بهبود طولانی‌تر شود. رعایت برنامه درمانی پزشک و انجام ورزش‌های کششی منظم به تسریع روند درمان کمک می‌کند.
2. درد سیاتیک را چگونه درمان کنیم؟
برای درمان درد سیاتیک معمولاً از روش‌های غیرجراحی استفاده میشود. این روش‌ها شامل مصرف داروهای ضد التهاب، فیزیوتراپی، تمرینات کششی و تقویتی، تزریق‌های ضد درد و در برخی موارد درمان‌های مداخله‌ای مانند تزریق استروئید اپیدورال است. در موارد نادر که عصب به‌طور جدی تحت فشار قرار دارد و درمان‌های غیرجراحی مؤثر نیست، ممکن است جراحی ستون فقرات توصیه شود.
3. آیا کمردرد همیشه به معنی سیاتیک است؟
خیر، هر کمردردی به معنای درد سیاتیک نیست. بسیاری از کمردردها ناشی از اسپاسم عضلات، خستگی، یا وضعیت نادرست بدن هستند. درد سیاتیک معمولاً با درد تیرکشنده از ناحیه کمر به پا، بی‌حسی یا گزگز در اندام تحتانی همراه است. تشخیص دقیق نیاز به معاینه تخصصی و در صورت لزوم انجام MRI دارد.
4. تفاوت درد سیاتیک سمت راست و سمت چپ چیست؟
درد سیاتیک ممکن است در سمت راست یا سمت چپ بدن احساس شود، بسته به اینکه کدام ریشه عصبی درگیر شده باشد. درگیری سمت راست معمولاً ناشی از فشار دیسک یا التهاب در ناحیه راست ستون فقرات است، در حالی که درگیری سمت چپ به علل مشابه در سمت مقابل مربوط میشود. درمان در هر دو حالت مشابه است و هدف کاهش التهاب و رفع فشار از عصب است.
5. چگونه از بروز کمردرد سیاتیک پیشگیری کنیم؟
برای جلوگیری از درد سیاتیک، داشتن سبک زندگی فعال، حفظ وزن مناسب و تقویت عضلات کمر و شکم بسیار مهم است. همچنین توصیه میشود از نشستن طولانی‌مدت خودداری کرده و هنگام بلند کردن اجسام سنگین از زانوها کمک بگیرید، نه از کمر. رعایت این نکات ساده می‌تواند تا حد زیادی از بروز کمردرد سیاتیک جلوگیری کند.
آدرس مطب : تهران، میدان آرژانتین، ابتدای خیابان الوند، ساختمان مرکزی پزشکان،طبقه اول
تلفن : 88670088 - 021نظرات کاربران درباره این مطلب :گنجی [ 1402-05-07 ] داروهای کورتون برای درد سیاتیک خوب هست ؟
گنجی [ 1402-05-07 ] داروهای کورتون برای درد سیاتیک خوب هست ؟
گنجی [ 1402-05-07 ] داروهای کورتون برای درد سیاتیک خوب هست ؟
پیام اسکندری [ 1402-05-07 ] من چند مدته که درد از کمرم شروع میشه به پای چپم میکشه میخواستم بپرسم این سیاتیکه؟
پرنیا [ 1402-05-07 ] سلام بهترین دارو برای گرفتگی رگ سیاتیک چیزی هست که بشه از داروخانه تهیه کرد
فروتن [ 1402-05-07 ] چه ورزش هایی برای سیاتیک خیلی اثر بخشه ؟
اگر سوال دارید اینجا بپرسید
برای متن سوال فقط از حروف فارسی استفاده کنید . حداکثر طول مجاز برای متن 500 کاراکتر است .
در صورت ثبت شماره تلفن و آدرس ایمیل ، پس از پاسخگویی به شما اطلاع داده میشود. این اطلاعات محرمانه است و در سایت نمایش داده نمیشود.
فقط فایل تصویری با فرمت JPG امکان ارسال دارد و حداکثر حجم فایل 200 کیلو بایت است.
